Νέες τεχνολογίες, ηλεκτρονικό εμπόριο και βιβλίο

Είναι κοινή διαπίστωση ότι η ταχύτητα και το εύρος των αλλαγών που συνδέονται με τη διείσδυση και τη χρήση των νέων τεχνολογιών στο χώρο του βιβλίου έχει πάρει εντυπωσιακές διαστάσεις. Τόσο οι συμπεριφορές των καταναλωτών και οι τρόποι πρόσκτησης του βιβλίου, όσο και οι τρόποι με τους οποίους το κοινό αναπτύσσει τις πολιτιστικές πρακτικές που έχουν ως αντικείμενο το βιβλίο και την ανάγνωση αλλάζουν σταθερά.

Πρώτα απ' όλα, το έντυπο βιβλίο δεν έχει πλέον την αποκλειστική θέση που είχε στο χώρο των "γραμμάτων". Τη θέση του αρχίζει σήμερα να τη μοιράζεται με το ψηφιακό βιβλίο και ευρύτερα με το ψηφιακό περιεχόμενο. Η εξέλιξη προς αυτήν την κατεύθυνση εμπεριέχει εν μέρει προβλέψιμες και εν μέρει απρόβλεπτες πλευρές.

Η δεύτερη κατά τη γνώμη μου κρίσιμη διαφορά είναι ότι αποσυνδέεται πλέον η σχέση του αναγνώστη με το βιβλίο από τη φυσική παρουσία του σε έναν συγκεκριμένο χώρο και ένα συγκεκριμένο χρόνο.
Οποιαδήποτε στιγμή, από το σπίτι του, μπορεί να ενημερωθεί, να δει τις νέες εκδόσεις, να παραγγείλει βιβλία, ή να έχει πρόσβαση σε ψηφιακό περιεχόμενο (αρχεία, άρθρα, βιβλία, περιοδικά, κριτικές).
Τρίτο, οι μηχανισμοί παραγωγής, αρχειοθέτησης και διάδοσης του βιβλίου διεθνοποιούνται και συνδέονται με τις δύο προηγούμενες παραμέτρους. Το διαδίκτυο υπερβαίνει τις τοπικές ή εθνικές αγορές και θέτει στη διάθεση του παγκόσμιου κοινού ένα διαρκώς αυξανόμενο περιεχόμενο και νέα δίκτυα διακίνησης και διανομής των βιβλίων. Οι κυρίαρχες γλώσσες, και πρώτα απ' όλα τα αγγλικά, διεκδικούν τη μερίδα του λέοντος και ασκούν ισχυρότατες πιέσεις στις "ασθενείς" γλώσσες.

Μια τέταρτη παράμετρος που δίνει το στίγμα του γενικού ορίζοντα μέσα στον οποίο αναπτύσσονται αυτά τα φαινόμενα, είναι οι νέες μορφές αλληλοδιείσδυσης, ανασύνθεσης, αναδιάρθρωσης των σχέσεων ανάμεσα στην επιστημη, την τεχνολογία και τον πολιτισμό.

Το ηλεκτρονικό εμπόριο είναι μια πραγματικότητα που στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχει γνωρίσει μια γοργή ανάπτυξη, με πολλές επιχειρήσεις να δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τομέα. Τα ζητήματα που θέτει αυτό το νέο φαινόμενο είναι πάρα πολύ σημαντικά. Επιχειρώ να απαριθμήσω τα κυριότερα:

-Η ενιαία τιμή βιβλίου στο χώρο του ηλεκτρονικού εμπορίου

-Η δημιουργία εργαλείων, δυνατοτήτων και ο εκσυγχρονισμός όλων των κλάδων των συναφών με την παραγωγή, τη διακίνηση και την κατανάλωση βιβλίου

-Τα συστήματα που συνδέονται με την εμπιστοσύνη του κοινού στις ηλεκτρονικές συναλλαγές και η ασφάλεια των ηλεκτρονικών συναλλαγών

-Το τεράστιο ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων

-Οι θεσμικές και νομοθετικές ρυθμίσεις που απαιτείται να γίνουν έτσι ώστε το σύνολο του κοινού και των επιχειρήσεων να μπορεί να εξασφαλίσει την καλύτερη δυνατή εκμετάλλευση των δυνατοτήτων που προσφέρονται από τις νέες τεχνολογίες.

Σε αυτή τη κατεύθυνση το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου έχει αναλάβει μια σειρά από πρωτοβουλίες που όλες κατευθύνονται στο στόχο που ονομάζουμε επιγραμματικά "Δημοκρατική πρόσβαση στην Κοινωνία της πληροφορίας". Οι βασικές μας δράσεις αποβλέπουν, από τη μία πλευρά, στην προώθηση του διαλόγου και την ανταλλαγή απόψεων ανάμεσα στην επιστήμη, την τεχνολογία και τον κόσμο του βιβλίου, και, από την άλλη, στη διαμόρφωση εργαλείων στην υπηρεσία όλων των κλάδων του βιβλίου και του αναγνωστικού κοινού.

(από τον πρόλογο του Διευθυντή του Ε.ΚΕ.ΒΙ. Χρήστου Γ. Λάζου)