Τέσσερις λίβελοι

Με τρία βιβλία έκανε την εμφάνισή του στην εκδοτική αγορά ο νεότευκτος εκδοτικός οίκος «Φαρφουλάς». Παλιά κείμενα, ξεθαμμένα από συρτάρια και αρχεία, αιρετικά, ενδιαφέροντα, που είτε ξαναθυμίζουν έναν λησμονημένο λογοτέχνη είτε επικεντρώνονται στον πυρήνα του έργου ενός άλλου είτε αποκαλύπτουν μια σχετικά άγνωστη πτυχή ενός τρίτου. Τέσσερις λίβελοι του Γιώργη Ζάρκου συνθέτουν το πρώτο, τριάντα εννέα όνειρα, έξι διηγήματα και μία διάλεξη του Δημοσθένη Βουτυρά, με τίτλο «Τα σύμβολα στα όνειρα», το δεύτερο, ποιήματα, ιστορίες, συνταγές μαγειρικής του βικτοριανού ποιητή, ζωγράφου και φιλέλληνα Edward Lear, με τίτλο «Τα γραπτά της α-νοησίας» (μτφρ.: Νίκος Σταμπάκης), το τρίτο, για το οποίο αξίζει πραγματικά μια ξεχωριστή, πολύ πιο εκτεταμένη παρουσίαση. Για την ώρα ας σταθούμε στον εκρηκτικό εικονοκλάστη Γιώργη Ζάρκο, μοναδική περίπτωση στη νεότερη ελληνική λογοτεχνία, επαναστάτη, βλάσφημο, προκλητικό, που δεν δίστασε να τα βάλει με το πνευματικό ιερατείο του καιρού του, από τον Ξενόπουλο ώς τον Αλκη Θρύλο, που πρόκρινε τη φωνητική γραφή, έγραφε ενεργοποιώντας τον ελεύθερο συνειρμό και δεν δίσταζε να «τα σπάει» (κατά προτίμησιν τη βιτρίνα του βιβλιοπωλείου «Πυρσός») όποτε ένιωθε ότι αδικούνταν· τον ιδιότυπο συγγραφέα που συγγένευε με τους ντανταϊστές, αλλά διεκδικεί στο ακέραιο την πρωτοτυπία του και που, σύμφωνα με τον Θωμά Γκόρπα, «έκανε τέχνη για να την καταστρέψει»· τον κομμουνιστή που δεν μπήκε ποτέ σε οργανωτικά καλούπια, διώχτηκε, φυλακίστηκε, εξορίστηκε για επτάμισι χρόνια στην Ανάφη· τον ενοχλητικό ταραξία που πέρασε ένα διάστημα στο φρενοκομείο, ενώ μόνο τρελός δεν ήταν. Οι λίβελοί του, κείμενα δυσεύρετα σήμερα, γραμμένα κυρίως τη δεκαετία του '30, φωτίζουν την ατίθαση, ακατάτακτη, οργισμένη στάση του απέναντι στην υποκρισία και τη σύμβαση· μαζί και μια αλάνικη αυτο-περιθωριοποίηση που, καθώς τρέφεται από το παράπονο και την πικρία, φτάνει συχνά να γίνεται δηλητηριώδης - χωρίς όμως να ξεπέφτει σε ποταπότητα. Και τα λιβελογραφήματα αυτά, όπως και ολόκληρο το έργο του, «σε όλο το μήκος και το πλάτος του», επιτυγχάνουν, καθώς σημειώνει στον πρόλογό του ο Διαμαντής Καράβολας, να μεταφέρουν «ακέραια την πρόθεση του δημιουργού του, όπως ο ίδιος την εξέφρασε: "Δεν θέλο αν τιχόν αφίσο κάτι που θα κάνι αργότερα κανένα να ασχολιθί με το έργο μου, να με βρι κακομίρι, ζητιάνο καρτερικό... που όταν έτρογα ένα χαστούκι στο ένα μάγουλο, γύριζα κι από τάλο"». «Χυδαίος και θείος» μαζί ο Ζάρκος, αξίζει να τον γνωρίσουμε.



ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΧΙΝΑ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 25/01/2008