Σατυρικά

Η σχηματική μορφή που πήρε τελικά αυτό το βιβλίο δεν είναι παρά η έμμεση ομολογία μιας ήττας: όταν η σύνθεση φαίνεται αδύνατη, παραδέχεται κανείς τη διέξοδο των σχημάτων. Αυτή η υποχώρηση με απομάκρυνε πολύ από την αρχική μου πρόθεση να δώσω μια εργασία που θα παρουσίαζε το σατυρικό δράμα, αν όχι εξαντλητικά, τουλάχιστο συνθετικά. Μια τέτοια προσπάθεια όμως απαιτούσε προσπέλαση του θέματος από όλες του τις πλευρές και σε όλες του τις προεκτάσεις, ενώ, κατά τη διαδικασία της συλλογής και, κυρίως, της επεξεργασίας του σχετικού υλικού, φάνηκε ότι οι στόχοι μου δεν θα ήταν εφικτοί χωρίς σημαντικές παραχωρήσεις. Απλούστατα, είναι εντελώς αδύνατο, με τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί ως σήμερα, να ολοκληρωθεί η εικόνα. Τεράστια κενά στην παράδοση αποκλείουν έστω και την απλή αντιμετώπιση, πολύ περισσότερο την επίλυση, βασικών προβλημάτων, που θα είχαν ωστόσο θέση μέσα στα πλαίσια μιας συνθετικής μελέτης. Έτσι, η συγκέντρωση της προσοχής μου μόνο γύρω σε θέματα που αντέχουν σε κάποια πραγμάτευση, ακριβώς επειδή συμβαίνει να φωτίζονται από το προσφερόμενο υλικό, αποδείχτηκε και πρακτικά σκόπιμη και ηθικά δικαιολογημένη, αφού μου εξασφάλιζε το δικαίωμα να παραμερίσω προβλήματα που δεν επιδέχονται τίποτε περισσότερο από μιαν απλή μνεία. [