Ύμνοι, ελεγεία και αποσπάσματα

Κανένας άλλος ποιητής της γερμανόφωνης λογοτεχνίας δεν άσκησε τόση γοητεία σε τόσο διαφορετικά πνεύματα: Ρίλκε, Χάιντεγγερ, Μπλανσό, Ελύτης είναι μόνο μερικά από τα γνωστότερα ονόματα που έσκυψαν με αγάπη πάνω στο έργο του Φρήντριχ Χαίλντερλιν (1770-1843).

H έκδοση αυτή χωρίζεται σε τρία μέρη. Το πρώτο μέρος εστιάζεται στην ώριμη περίοδο του Χαίλντερλιν και περιλαμβάνει όλα σχεδόν τα μεγάλα και γνωστά ποιήματα (Aρχιπέλαγος, Αρτος και Οίνος, Ρήνος, Πάτμος κ.ά.). Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται όλα σχεδον τα Aποσπάσματα από την εποχή της τρέλας, τα οποία μεταφράζονται για πρώτη φορά στα ελληνικά, ενώ στο τρίτο μέρος περιλαμβάνεται αφενός εμπεριστατωμένος ερμηνευτικός σχολιασμός και αφετέρου συνοπτικό χρονολόγιο με χαρακτηριστικά χωρία απο τις επιστολές του ποιητή. H έκδοση συνοδεύεται από φωτογραφικό υλικό και πλαισιώνεται από βιβλιογραφικό οδηγό για την περαιτέρω ενασχόληση με το έργο και τον βίο του Φρήντριχ Χαίλντερλιν, του μεγαλύτερου λυρικού ποιητή της γερμανόφωνης λογοτεχνίας και λάτρη της Ελλάδας.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Δεν είναι λίγοι όσοι υποστηρίζουν ότι ο Χαίλντερλιν είναι ο μεγαλύτερος λυρικός ποιητής της Γερμανίας και ασφαλώς από τους μεγαλύτερους του δυτικού κόσμου. Η ποίησή του δεν αποτελεί μόνο προέκταση του γερμανικού ρομαντισμού αλλά και προοίμιο του εξπρεσιονισμού. Τεράστια ήταν και η επίδρασή της στη φιλοσοφία και στη νεότερη μεταφυσική. Πηγαίνοντας στα δικά μας, ας σημειώσουμε μόνο ότι δύο από τους επιφανέστερους ποιητές μας του 20ού αιώνα, ο Παπατσώνης και ο Ελύτης, επηρεάστηκαν βαθιά από τον Χαίλντερλιν. Τα Ελεγεία της Οξώπετρας του Ελύτη, π.χ., που είναι από τα καλύτερα βιβλία του, παραπέμπουν ευθέως σε αυτόν τον κορυφαίο λυρικό. Δεν αρκεί παρά να τα διαβάσει κανείς παράλληλα με τα δύο ποιήματα της Πάτμου, το Αρχιπέλαγος και το Αρτος και οίνος του μεγάλου Γερμανού. Αλλά και τον Ρίλκε ο Ελύτης μέσω του Χαίλντερλιν τον προσεγγίζει. Εξάλλου και ο Ρίλκε (ιδιαίτερα στις Ελεγείες του Ντουίνο) είναι από πολλές πλευρές η συνέχεια του Χαίλντερλιν.

Τώρα ένας νεότερος ποιητής μεταφέρει στη γλώσσα μας αντιπροσωπευτικά τμήματα από τους Υμνους και τα Ελεγεία του Χαίλντερλιν και τα προσφέρει στο μικρό αλλά απαιτητικό κοινό της ποίησης σε έναν εύχρηστο τόμο. Οι μεταφράσεις του Θανάση Λάμπρου είναι θαυμάσιες - και το πιο σημαντικό: είναι κι αυτές ποιήματα. Την ευχαρίστηση αυτή δεν τη νιώθουμε και πολύ συχνά τα τελευταία χρόνια. Επιπλέον ο ίδιος φρόντισε να εφοδιάσει το βιβλίο με τις αναγκαίες σημειώσεις που συμβάλλουν με την πληρότητά τους στη βαθύτερη κατανόηση του Χαίλντερλιν, μεγάλου λάτρη της Ελλάδας και του αρχαίου κόσμου, όπως ήταν άλλωστε και όλοι οι ρομαντικοί. Ο Χαίλντερλιν γεννήθηκε το 1770 και πέθανε το 1843. Πριν από αυτόν είχαν «φύγει» τα άλλα δύο ιερά τέρατα της γερμανικής λογοτεχνίας, ο Γκαίτε και ο Σίλερ. Με τον θάνατό του τελείωνε μια μεγάλη εποχή. Αλλά η ποίηση δεν θα ήταν πλέον ίδια.



Αναστάσης Βιστωνίτης

Το ΒΗΜΑ, 29/10/2006