Εικονοστάσια στο ελληνικό τοπίο

Είναι από τις πιο χαρακτηριστικές κατασκευές στην Ελληνική ύπαιθρο αλλά και στις πόλεις. Τα χιλιάδες εικονοστάσια στους Ελληνικούς δρόμους εντάσσονται απόλυτα στο φυσικό περιβάλλον όσο ελάχιστες άλλες ανθρώπινες κατασκευές. Στο λεύκωμα αυτό επιχειρείται μια εικαστική παράθεση κάποιων από τα χιλιάδες αυτά εικονοστάσια στο φυσικό τους περιβάλλον.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Από πανάρχαιους χρόνους ο άνθρωπος συνήθιζε να σημαδεύει τους τόπους - και η χώρα μας δεν αποτελεί εξαίρεση. Γνήσιο δείγμα λαϊκής τέχνης αποτελούν τα χιλιάδες εικονοστάσια που βρίσκονται σε κάθε σημείο της ελληνικής υπαίθρου, πιο συχνά σε δρόμους της επαρχίας, αλλά πολλές φορές και σε χωράφια ή μέσα σε αυλές, στ' ακροθαλάσσι ή σε ένα ύψωμα. Συνήθως κατασκευάζονται από τους συγγενείς κάποιου που έχασε τη ζωή του σε αυτοκινητικό δυστύχημα και είναι αφιερωμένα στον άγιο το όνομα του οποίου έφερε ο σκοτωμένος. Αυτοί όμως οι ιδιότυποι δίαυλοι επικοινωνίας με το επέκεινα μπορεί ακόμη να σημαίνουν: τη διάσωση ενός ατόμου από δυστύχημα ή φυσική καταστροφή· τον χώρο όπου σύχναζε κάποιος που πέθανε από φυσικά αίτια· «τάμα» για την ευόδωση μιας προσπάθειας ή την ανάρρωση από βαριά ασθένεια· την ύπαρξη σε κοντινή απόσταση ναού, μονής ή εν γένει προσκυνήματος.

Οι κατασκευές αυτές, οι οποίες αποτυπώνουν με τον πιο κραυγαλέο πολλές φορές τρόπο την αισθητική του μάστορα που τις φιλοτέχνησε, έχουν συνήθως ύψος 1,60 μ. και η κάτοψή τους είναι 0,50 μ. x 0,50 μ. H συνήθως κυβόσχημη υπερκατασκευή, στην οποία τοποθετούνται οι εικόνες ή η φωτογραφία του βιαιοθάνατου, ένα καντήλι και τα απαραίτητα για το άναμμά του (λάδι, φιτιλάκι, σπίρτα κ.ο.κ), φέρει ένα πορτάκι και απολήγει σε σταυρό. Συνήθως έχει σχήμα ναού, είναι διακοσμημένη (συχνά μνημονεύεται και το όνομα του δωρητή σε μεταλλική πινακιδούλα) και στηρίζεται σε βάση παραλληλόγραμμη ή κυλινδρική. Οι παλαιότερες κατασκευές είναι συνήθως χτιστές, όπου μπορεί να χρησιμοποιήθηκαν πλίνθοι, τούβλα, πέτρες, τσιμέντο, μάρμαρα, κεραμίδια, σχιστόλιθος, ενώ οι μεταγενέστερες σιδερένιες ή από αλουμίνιο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν κάποια εικονοστάσια που έχουν λαξευτεί σε βράχους ή - πιο σπάνια - σε κορμούς δέντρων. Ανεξάρτητα πάντως από το υλικό κατασκευής τους, τα λαϊκά αυτά αναθήματα τονίζουν δραματικά τη μεταφυσική διάσταση του ελληνικού τοπίου και το χρωματίζουν με μια πινελιά μεταρσιωτικής κατάνυξης.



ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ

Το ΒΗΜΑ, 12/06/2005