Γιατί;

Το Γιατί; εκδόθηκε πρώτη φορά το 1906 και συμπεριλαμβανόταν στον δεύτερο τόμο του βιβλίου με τίτλο Κύκλος ανάγνωσης, που επιμελήθηκε ο ίδιος ο συγγραφέας. Όπως κάθε καινούργιο έργου του προκάλεσε αμέτρητες συζητήσεις. Το δράμα που περιέγραφε είχε επαναληφθεί αμέτρητες φορές σε διάφορες παραλλαγές, η εποχή, όμως, που δημοσιεύτηκε ήταν πολύ ταραγμένη. Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο συγγραφέας εξέφρασε αισθήματα συμπαράστασης προς τους Πολωνούς. Όμως, όπως συνήθιζε να λέει, το Γιατί; ήταν μια «παλίρροια τρυφερότητας προς τον πολωνικό λαό».


H καρδιά της Αλμπίνα πήγαινε να σπάσει, έτρεμε από την ελπίδα και τον ενθουσιασμό. Επιθυμώντας να μοιραστεί τα συναισθήματά της, πού και πού χαμογελούσε αχνά, έδειχνε στη Λουντβίκα, με το κεφάλι, πότε τη φαρδιά πλάτη του κοζάκου που καθόταν στον πάγκο μπροστά και πότε τον πάτο της άμαξας. Η Λουντβίκα κοιτούσε ακίνητη μπροστά της, με ύφος σοβαρό- μόνο πού και πού σούφρωνε τα χείλη της. Η μέρα ήταν φωτεινή. Παντού τριγύρω απλωνόταν η απέραντη έρημη στέπα, η οποία λαμπύριζε από τα σπάρτα που ασήμιζαν κάτω από τις πρωινές ακτίνες του ήλιου.