Το αντίπαλο δέος

Είναι ένα βιβλίο που εξετάζει τις εθνικιστικές αντιστασιακές οργανώσεις που δραστηριοποιήθηκαν στο χώρο της Μακεδονίας κατά τη διάρκεια της τριπλής κατοχής 1941-1944. Θέμα δαιδαλώδες και καυτό κυρίως για το γεγονός ότι πολλές από αυτές συνεργάστηκαν ενεργά με τον κατακτητή, δηλαδή τους Γερμανούς, όταν βρέθηκαν αντιμέτωπες με τον ΕΛΑΣ και το ΕΑΜ. Η θέση του σ. είναι ότι η συνεργασία με τον κατακτητή, αν εξαιρεθούν ορισμένες από αυτές με σαφές ιδεολογικό στίγμα π.χ. η εθνικοσοσιαλιστική του Πούλου η οποία εξαρχής είχε φιλοναζιστικό προσανατολισμό ή του Δάγκουλα που διολίσθησε σε τρομοκρατικές ενέργειες του κοινού ποινικού δικαίου, οφείλεται στην αντίδραση των μελών τους όταν βρέθηκαν στη δύσκολη θέση να αντιδράσουν στην πίεση του ΕΑΜ που ήθελε να μονοπωλήσει τον εθνικό αντιστασιακό αγώνα και να επιφέρει την κοινωνική μεταβολή μετά την απελευθέρωση. Οι εθνικόφρονες αντάρτες στη Μακεδονία, μη έχοντας την απαιτούμενη οικονομική βοήθεια από τους Βρετανούς ( όπως είχε ο ΕΔΕΣ) καθώς και την αναγνώριση από την εξόριστη κυβέρνηση του Καΐρου και αφού διαλύθηκαν οι πρώτες οργανώσεις τους (π.χ. Υ.Β.Ε και Π.Α.Ο) κατά το 1943 μετά τις επιθέσεις που δέχτηκαν από τον ΕΛΑΣ, στράφηκαν προς τους Γερμανούς κυρίως για να υπερασπίσουν τους εαυτούς τους αλλά και τα χωριά τους από τις διώξεις των κομμουνιστών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι ομάδες των τουρκόφωνων Ποντίων καπεταναίων σε Πιερία, Κοζάνη και Κιλκίς. Οι Γερμανοί πρόσφεραν στις οργανώσεις αυτές οπλισμό και πυρομαχικά και τις ώθησαν εναντίον του ΕΛΑΣ σε μια προσπάθεια να ενισχύσουν τον διχασμό ανάμεσα στους Έλληνες και να προβοκάρουν τις αντιθέσεις ανάμεσα στη βρετανική πολιτική ( που υποστήριζε τον ΕΔΕΣ) και τη σοβιετική πολιτική (που ιδεολογικά βρισκόταν κοντά στο ΕΑΜ) αλλά και να διασώσουν το πολύτιμο γερμανικό αίμα. Στο πλαίσιο των γενικότερων συγκρούσεων μπαίνουν επίσης οι Βούλγαροι κατακτητές σε Αν Μακεδονία και Θράκη, οι διάφορες εθνοτικές ή πολιτισμικές ομάδες, Σλαβομακεδόνες, Βλάχοι, τουρκόφωνοι Πόντιοι κλπ, οι Βουλγαρόφρονες Οχρανίτες, η αντιπαλότητα μεταξύ εθνικιστών καπεταναίων και μονίμων αξιωματικών μέσα στις εθνικές ανταρτικές ομάδες καθώς και η κατοχική δοσιλογική κυβέρνηση των Αθηνών με τις δικές τις επιδιώξεις και δημιουργούν μια εκρηκτική κατάσταση όπου κανείς δε γνώριζε τι του ξημέρωνε και όπου η καθημερινή επιβίωση ήταν το μόνο που κυριαρχούσε στα δύσκολα χρόνια του 43-44. Πρόκειται για ένα βιβλίο το οποίο στηρίζεται τόσο σε απομνημονεύματα πρωταγωνιστών της εποχής, σε μεταγενέστερες συνεντεύξεις απλών ανταρτών όσο και σε επίσημα έγγραφα οργανώσεων, βρετανικών και γερμανικών αρχείων καθώς και σε άλλες πρωτογενείς αλλά και δευτερογενείς πηγές που αναφέρονται στα γεγονότα της εποχής. Επίσης, είναι ένα βιβλίο που απέχει από την επικρατούσα αριστερή ιστορική αφήγηση και μας δίνει μια άλλη συμπληρωματική εικόνα για την εμφύλια σύγκρουση στη Μακεδονία του 43-44. Νομίζω ότι το βιβλίο αξίζει να διαβαστεί με προσοχή για τον όγκο των πληροφοριών που παραθέτει αλλά και για το βάθος της ιστορικής έρευνας που έχει πραγματοποιήσει ο σ. του.