Δασικοί χάρτες

Γράφουν: Κολοβέντζου Ε., Ντουχάνης Χ., Πούλιος Γ., Πυργάκης Δ., Τσακαλογιάννη Ι., Βολάκη E., Γκουντούφας E., Δημόπουλος K., Κουκούτση Ρ., Μιχαλακέα Α., Χατζηδάκης Μ., Χατζοπούλου Ι.

Το βιβλίο «Δασικοί Χάρτες: Νομοθετικό πλαίσιο και Πρακτική εφαρμογή» επιδιώκει, μέσα από την κωδικοποίηση της ισχύουσας νομοθεσίας περί Δασικών Χαρτών, να υποβοηθήσει την ελληνική Πολιτεία, τη Διοίκηση και τον επιστημονικό κόσμο προς την ολοκλήρωση και κύρωση των δασικών χαρτών, προς την ορθή ανάγνωση και την κωδικοποίηση της κατάστασης στη χώρα μας, και προς την ανάδειξη της ανάγκης προστασίας του σπουδαίου δασικού της πλούτου.
Το έργο δεν περιορίζεται σε θεωρητική προσέγγιση του θέματος, αποτυπώνει καίριες ενότητες και παράλληλα πλαίσια δικαίου, τα οποία όμως σχετίζονται και έχουν ως πυρήνα τους δασικούς χάρτες. Έτσι, αναδεικνύονται μεταξύ άλλων, τα κάτωθι θέματα:

• Ιστορικό και νομοθετικό πλαίσιο
• Ανάρτηση δασικών χαρτών και σχετικές συνέπειες
• Διαδικασία εξέτασης αντιρρήσεων
• Περιβαλλοντική αδειοδότηση
• Δασικοί Χάρτες και εμπράγματα δικαιώματα
• Κτηματολογικές εγγραφές

Παράλληλα στο έργο περιέχονται παραδείγματα, μέσα και τεκμήρια απόδειξης, των χορτολιβαδικών εκτάσεων και των οικιστικών πυκνώσεων, καθώς και μια αναλυτική παρουσίαση των κομβικών αποφάσεων της Ολομέλειας του ΣτΕ 1364, 1365/2021.

Πρόλογος..........................................................................................................................................vii

Διάγραμμα ύλης..............................................................................................................................IX

I. Το ιστορικό και νομοθετικό πλαίσιο των δασικών χαρτών

Α. Εισαγωγή - Η προστασία των δασών υπό το πρίσμα

της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας...........................................................................1

Β. Η ιστορική εξέλιξη της Δασικής Νομοθεσίας: Βυζαντινή

και Οθωμανική Περίοδος.....................................................................................................3

Γ. Το καθεστώς και η προστασία των Δασών στο νεοσύστατο

Ελληνικό Κράτος.....................................................................................................................4

Δ. Νομοθετικό πλαίσιο .............................................................................................................8

1. Η συνταγματική προστασία των Δασών........................................................................8

2. Η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας ως προς

την δασική προστασία......................................................................................................10

3. Η υποχρέωση σύνταξης δασολογίου..........................................................................10

4. Νόμος 998/1979.................................................................................................................11

5. Οι δασικοί χάρτες. Θεσμοθέτηση - κατάρτιση - λειτουργία...................................15

6. Κατάρτιση και κύρωση Δασικών Χαρτών...................................................................16

7. Δικαίωμα αντιρρήσεων...................................................................................................17

8. Οι δασικοί χάρτες στον Ν 4685/2020............................................................................19

9. Οι αποφάσεις 1364 - 1365/2021 του ΣτΕ....................................................................20

Βιβλιογραφία...............................................................................................................................22

II. Η ανάρτηση των δασικών χαρτών: Συνέπειες, προθεσμίες, εξέταση αντιρρήσεων

A. Διαδικασία ανάρτησης.......................................................................................................25

Β. Περιεχόμενο αναρτημένου δασικού χάρτη................................................................27

Γ. Περιπτώσεις εξαιρούμενες από την ανάρτηση...........................................................28

1. Μη οριοθετημένοι οικισμοί, μη εγκεκριμένα σχέδια πόλεων................................28

2. Οικιστικές πυκνώσεις........................................................................................................29

XI

Περιεχόμενα

Δ. Συνέπειες ανάρτησης..........................................................................................................30

Ε. Δημοσιοποίηση της ανάρτησης......................................................................................32

ΣΤ. Διαδικασία υποβολής αντιρρήσεων κατά του αναρτημένου

δασικού χάρτη.....................................................................................................................34

Ζ. Προϋποθέσεις παραδεκτού των αντιρρήσεων..........................................................35

1. Εμπρόθεσμο........................................................................................................................35

2. Καταβολή ειδικού τέλους.................................................................................................35

3. Αναφορά γεωγραφικών συντεταγμένων....................................................................38

4. Έννομο συμφέρον.............................................................................................................38

Η. Λόγοι αντιρρήσεων.............................................................................................................39

Θ. Διαδικασία υποβολής αντιρρήσεων..............................................................................40

1. Διαδικασία διόρθωσης προδήλων σφαλμάτων του αναρτημένου

δασικού χάρτη.....................................................................................................................42

2. Επεξεργασία αντιρρήσεων και μερική κύρωση δασικών χαρτών........................44

Ι. Διαδικασία εξέτασης των αντιρρήσεων.........................................................................46

1. Αρμοδιότητα.......................................................................................................................46

2. Σύνθεση των ΕΠ.Ε.Α...........................................................................................................47

3. Αποζημίωση μελών ΕΠ.Ε.Α.............................................................................................48

4. Διαδικασία εξέτασης αντιρρήσεων από τις ΕΠ.Ε.Α...................................................49

ΙΑ. Οι διατάξεις του Ν 4685/2020.........................................................................................55

Βιβλιογραφία...............................................................................................................................58

III. Δασικοί Χάρτες και Περιβαλλοντική Αδειοδότηση

Α. Εισαγωγή - Η περιβαλλοντική αδειοδότηση υπό το πρίσμα

της αρχής της προφύλαξης...............................................................................................59

Β. Η περιβαλλοντική αδειοδότηση εντός δασών και δασικών εκτάσεων............62

1. Η σημασία του δασικού περιβάλλοντος.....................................................................62

2. Η αποτύπωση των εκτάσεων μέσω των δασικών χαρτών......................................63

Γ. Η έγκριση επέμβασης στην περιβαλλοντική αδειοδότηση...................................64

1. Η ενσωμάτωση της έγκρισης επέμβασης...................................................................64

Δ. Η έκδοση πράξης χαρακτηρισμού μέχρι την ανάρτηση

των δασικών χαρτών..........................................................................................................72

XII

Περιεχόμενα

Ε. Οι δασικοί χάρτες στην περιβαλλοντική αδειοδότηση...........................................74

1. Επισκόπηση της διαδικασίας.........................................................................................74

ΣΤ. Η ισχύς του δασικού χάρτη - Τα προκύπτοντα ζητήματα

αδειοδότησης......................................................................................................................75

1. Προ της ανάρτησης του χάρτη.......................................................................................76

2. Η θεώρηση και ανάρτηση του χάρτη...........................................................................78

3. Μετά την κύρωση του χάρτη .........................................................................................79

i. Γενικές ρυθμίσεις..............................................................................................................79

ii. Τροποποίηση κυρωθέντος δασικού χάρτη...............................................................81

iii. Η περίπτωση των σχεδίων πόλης...............................................................................84

Ζ. Επίλογος..................................................................................................................................85

Βιβλιογραφία...............................................................................................................................86

IV. Δασικοί Χάρτες και εμπράγματα δικαιώματα

Α. Συνέπειες κύρωσης του δασικού χάρτη.......................................................................87

Β. Προβολή Δικαιωμάτων του Δημοσίου μετά την κύρωση

του δασικού χάρτη...............................................................................................................87

Γ. Δικονομικό Τεκμήριο του Ελληνικού Δημοσίου - άρθρο 62 Ν 998/1979.........88

Δ. Διοικητική αναγνώριση εκ μέρους του Δημοσίου της κυριότητας ή άλλων εμπραγμάτων δικαιωμάτων ιδιωτών ή νομικών προσώπων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου επί των δασών, των δασικών εκτάσεων και των εκτάσεων των παρ. 5α και 5β του άρθρου 3 Ν 998/1979 που κείνται στις περιοχές του δευτέρου εδαφίου του άρθρου 62 του Ν 998/1979......................................................................................................................89

Ε. Έγγραφο του ΥΠΕΝ/ΔΠΔ/115255/6217/02.12.2021 με τίτλο «Οδηγίες εφαρμογής των διατάξεων της περίπτωσης IV της παρ. 1 του άρθρου 10 του Ν 3208/2003 και του άρθρου 8Α του Ν 998/1979, το οποίο προστέθηκε με το άρθρο 149 του Ν 4819/2021».....................................................91

ΣΤ. Μη άσκηση ενδίκων μέσων στις εκτάσεις που κείνται στις περιοχές του δευτέρου εδαφίου του άρθρου 62 του Ν 998/1979....................................................................................................................94

Ζ. Ανάκληση Πρωτοκόλλων Διοικητικής Αποβολής.....................................................94

Η. Δασικές εκτάσεις κάτω των 100 τ.μ................................................................................94

Θ. Άρθρο 10 παρ. 1 Ν 3208/2003.........................................................................................94

Ι. Άρθρο 10 παρ. 2 Ν 3208/2003 ..........................................................................................97

XIII

Περιεχόμενα

ΙΑ. Άρθρο 10 παρ. 3 Ν 3208/2003........................................................................................98

ΙΒ. Αγροί που άλλαξαν μορφή - άρθρο 67 Ν 998/1979...............................................98

ΙΓ. Μεταβίβαση εκτάσεων του δασικού χάρτη με δασικό χαρακτήρα

με δικαιοπραξία εν ζωή....................................................................................................100

1. Το Πιστοποιητικό Ακαΐας...............................................................................................101

2. Η δήλωση περί ανυπαρξίας δικαιωμάτων του Δημοσίου

επί της μεταβιβαζόμενης έκτασης...............................................................................102

3. Πιστοποιητικό της παρ. 4 του άρθρου 20 Ν 3889/2010........................................103

4. Άδεια κατάτμησης από τον Υπουργό Γεωργίας.......................................................103

5. Η τήρηση των διαδικασιών για την άσκηση του δικαιώματος

προτίμησης από μέρους του Δημοσίου.....................................................................104

ΙΔ. Μεταβίβαση εκτάσεων του δασικού χάρτη με μη δασικό χαρακτήρα.........105

ΙΕ. Κτήση δάσους με έκτακτη χρησικτησία....................................................................105

V. Η σχέση μεταξύ Κτηματολογίου και Δασικών χαρτών

Α. Εισαγωγικές παρατηρήσεις.............................................................................................111

Β. Ιστορική αναδρομή............................................................................................................113

Γ. Σύγχρονη νομολογία ΣτΕ..................................................................................................117

Δ. Το ειδικότερο ζήτημα της δημόσιας δασικής ιδιοκτησίας..................................120

Βιβλιογραφία.............................................................................................................................123

VI. Δασωμένοι αγροί: παραδείγματα, μέσα και τεκμήρια απόδειξης

A. Εισαγωγή - Η σημασία των δασικών χαρτών και οι δασωμένοι αγροί............125

B. Νομοθετικό πλαίσιο...........................................................................................................126

Γ. Νομολογία..............................................................................................................................134

Δ. Η νέα διάταξη του Ν 4915/2022....................................................................................137

Βιβλιογραφία.............................................................................................................................139

VII. Χορτολιβαδικές εκτάσεις: χαρακτήρας και νομικές προεκτάσεις

Α. Το νομικό καθεστώς των χορτολιβαδικών εκτάσεων...........................................143

1. Πεδίο Εφαρμογής - Διακρίσεις δασικών εκτάσεων...............................................143

2. Οι χορτολιβαδικές εκτάσεις - Ειδικότερες ρυθμίσεις............................................145

XIV

Περιεχόμενα

Β. Αναγνώριση κυριότητας επί χορτολιβαδικών εκτάσεων.....................................147

1. Συμβούλια Ιδιοκτησίας..................................................................................................147

2. Απόδειξη κυριότητας του Δημοσίου..........................................................................148

Γ. Χορτολιβαδικές εκτάσεις και νόμιμες διοικητικές πράξεις..................................150

1. Η εξαίρεση λόγω διοικητικής πράξης με τεκμήριο νομιμότητας -

νόμιμες οικοδομικές άδειες..........................................................................................150

2. Η γνωμοδότηση 331/2011 του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους

περί οικοδομικών αδειών..............................................................................................153

Δ. Το ζήτημα της φρυγανικής βλάστησης......................................................................154

Ε. Συμπεράσματα.....................................................................................................................156

Βιβλιογραφία.............................................................................................................................156

VIII. Η αποτύπωση των διοικητικών πράξεων επί των δασικών χαρτών, υπό το πρίσμα των 1364-5/2021 αποφάσεων της Ολομέλειας

του Συμβουλίου της Επικρατείας.............................................................................157

IX. Οικιστικές πυκνώσεις

Α. Εισαγωγή................................................................................................................................187

Β. Οικιστική αξιοποίηση και πολεοδόμηση δασών

και δασικών εκτάσεων......................................................................................................188

Γ. Ο κανόνας: «Αποτύπωση νόμιμων ή «νομιμοφανών» οικισμών

και οικιστικών συνόλων στους δασικούς χάρτες....................................................190

1. Αποτύπωση οικισμών με πορτοκαλί και κίτρινο χρώμα -άρθρα 23 (παρ. 1,2 και 3) και 24 του Ν 3889/2010, όπως ισχύει.........................190

Δ. Ερμηνεία των άρθρων 23 παρ. 1,2 και 3, καθώς και 24

του Ν 3889/2010, όπως ισχύουν, από το Συμβούλιο της Επικρατείας

(ΣτΕ 685/2019 σκ. 7)...........................................................................................................193

Ε. Νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με τις οικιστικές πυκνώσεις στην Ελλάδα..........196

1. Η πρώτη εμφάνιση της έννοιας των οικιστικών πυκνώσεων...............................196

ΣΤ. Η κανονιστική απόφαση για τα κριτήρια προσδιορισμού της οικιστικής πύκνωσης (34844/11.7.2016 κοινή απόφαση του Υπουργού και Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας)....................................199

Ζ. Προσβολή της ως άνω κανονιστικής απόφασης στο Ε Τμήμα

του Συμβουλίου της Επικρατείας..................................................................................199

XV

Περιεχόμενα

Η. Η δεύτερη απόπειρα νομιμοποίησης των «οικιστικών πυκνώσεων»..............200

1. Η απόφαση 685/2019 της Ολομέλειας του ΣτΕ: Ο Ν 4489/2017 συνιστά ανεπίτρεπτη επέμβαση σε εκκρεμή δίκη και δεν εφαρμόζεται από το Δικαστήριο.................................................................................202

Θ. Οι ουσιαστικές κρίσεις της 685/2019 επί της εξαίρεσης

των οικιστικών πυκνώσεων από την ανάρτηση των δασικών χαρτών...........205

Ι. Συνέπειες της 685/2019 απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας.............207

ΙΑ. Η τρίτη νομοθετική προσπάθεια ρύθμισης των οικιστικών πυκνώσεων -άρθρα 50 έως 55 του Ν 4685/2020 (Α 92). Συμμόρφωση προς την ΟλΣτΕ 685/2019 αλλά και νέα απόπειρα «νομιμοποίησης» αυθαιρέτων;...................209

ΙΒ. Άρθρο 50 του Ν 4685/2020............................................................................................210

ΙΓ. Το άρθρο 51 του Ν 4685/2020.......................................................................................210

1. Ορισμοί...............................................................................................................................211

2. Προσωρινή εξαίρεση από κατεδάφιση και από διοικητικές κυρώσεις.............211

3. Εξαιρέσεις - Απαγόρευση «νομιμοποίησης» - «τακτοποίησης»

ή «προσωρινής εξαίρεσης»...........................................................................................211

ΙΔ. Άρθρα 52 και 53 του Ν 4685/2020 - Διαδικασία και στάδια αυτής.................215

ΙΕ. Άρθρο 54 του Ν 4685/2020 - εξουσιοδότηση για την έκδοση

προεδρικού διατάγματος...............................................................................................218

ΙΣΤ. Άρθρο 55 - η απόφαση υπαγωγής στις διατάξεις του Ν 4685/2020............220

ΙΖ. Κριτική επί των νέων ρυθμίσεων - Η θέση της Επιστημονικής

Υπηρεσίας της Βουλής στην έκθεσή της για τον Ν 4685/2020.......................... 221

Παράρτημα - Νομολογία..........................................................................................................225

Αλφαβητικό Ευρετήριο.............................................................................................................229