Κανόνες για το ανθρωποπάρκο

Στο πόνημα αυτό ο συγγραφέας παραθέτει την άποψη πως τα βιβλία
που έχουν βυθιστεί στα άχρονα αρχεία κρήβουν ανεκτίμητους
θυσαυρούς για την ανθρωπότητα και πως οι αρχειοφύλακες των
συγγραμμάτων αυτών είναι οι διάδοχοι των ανθρωπιστών.






Ποιο είναι το μέλλον της ανθρωπιάς; Υπάρχουν ελπίδες να ελέγξουμε τις σημερινές τάσεις εξαγρίωσης του ανθρώπου; Τι μπορεί πια να εξημερώσει τον άνθρωπο, όταν ο ανθρωπισμός ως σχολείο εξημέρωσης του ανθρώπου αποτυγχάνει; Αυτά τα ερωτήματα θέτει ο Γερμανός φιλόσοφος Πέτερ Σλότερνταϊκ στο βιβλίο του «Κανόνες για το ανθρωποπάρκο».

Ο κλασικός ανθρωπισμός ήταν μια ουτοπία για τη διάπλαση ανθρώπων μέσα από τη γραφή και την ανάγνωση, μέσα από τη δημιουργία μιας γραμματολογικής κοινότητας. Πίστευε στην εκπολιτιστική και εξανθρωπιστική δύναμη της ανάγνωσης των κλασικών. Ο νεοανθρωπισμός, που εμφανίστηκε αναζωογονημένος μετά το 1945, ήταν επίσης ένα όνειρο για τη σωτηρία της ευρωπαϊκής ψυχής μέσω μιας ριζοσπαστικοποιημένης βιβλιοφιλίας. Με την «Επιστολή για τον ανθρωπισμό» (1946), ο Χάιντεγκερ υποστήριζε ότι ο ανθρωπισμός πρέπει να εγκαταλειφθεί. Ήδη, πριν από αυτόν, ο Νίτσε άσκησε κριτική στην παλιά ανθρωπιστική αθωότητα και αντιμετώπισε με καχυποψία όλο τον ανθρωπιστικό πολιτισμό σαν μια απόπειρα «ποιμενικής» καθοδήγησης της ανθρώπινης αγέλης. Ο Σλότερνταϊκ προσυπογράφει τη νιτσεϊκή διάγνωση και τονίζει ότι τα σημερινά προβλήματα της ανθρωπότητας δεν μπορούν να λυθούν με την παιδαγωγική εξημέρωση και τη συμφιλίωση του ανθρώπου με τα γράμματα. Μια φράση του βιβλίου του, που αναφέρεται στην προοπτική μιας μελλοντικής ανθρωποτεχνολογίας, μιας πιθανής γενετικής αναμόρφωσης των ιδιοτήτων του ανθρώπου, προκάλεσε σκάνδαλο στη Γερμανία και γέννησε ζωηρές συζητήσεις και πολεμικές (με τη συμμετοχή του Χάμπερμας).

ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΙΑΛΚΕΤΣΗΣ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 25/01/2002