Για την πολιτική που διαμορφώνει

Συνήθης, σχεδόν ανακλαστική, αντίδραση παρατηρητών και µελετητών σε φαινόµενα πολιτικής παλινδρόµησης (όπως η εξακολουθητική κατίσχυση του τοξικού δόγµατος ΤΙΝΑ, η αποτυχία εγχειρηµάτων ενδυνάµωσης των υποτελών, ή η άνοδος της σκοταδιστικής ακροδεξιάς) είναι πως για το πρόβληµα «ευθύνεται η κοινωνία» –είτε διότι οι άνθρωποι «δεν καταλαβαίνουν» είτε διότι οι «µεταβιο­µηχανικές» συνθήκες δεν ευνοούν, δεν είναι –κατά το κοινώς λεγό­µενο– «ώριµες». Ιδωµένες σε ιστορική προοπτική, οι εκτιµήσεις αυτές είναι εξαιρετικά αµφίβολης ακρίβειας, όµως το βασικό τους πρόβληµα είναι ότι υποτιµούν –αν δεν παρακάµπτουν εντελώς– το ρόλο που διαδραµατίζει η πολιτική: δηµόσιο λόγο και δράσεις που όχι µόνο αντανακλούν αλλά και διαµορφώνουν τις συνειδήσεις.

Το βιβλίο του Σεραφείµ Σεφεριάδη αποσκοπεί στην ανάδειξη αυτής της ειδικής –σχεσιακής– διάστασης, της πολιτικής που διαµορφώνει. Καλύπτοντας σε βάθος ιστορικού χρόνου ευρύ φάσµα θεµατικών, που άπτονται τόσο της θεσµικής-κρατικής όσο και της διεκδικητικής-συγκρουσιακής πολιτικής (µε ιδιαίτερη εστία τις δράσεις του εργατικού κινήµατος), ο τόµος καταγράφει συγκεκριµένα πολιτικά σκεπτικά, και επιχειρεί να φωτίσει τους τρόπους µε τους οποίους αυτά επέδρασαν στις εξελίξεις.

Μέσα από αυτό το πρίσµα αναδεικνύεται ένα παραµεληµένο συµπέρασµα: ότι για τις πάµπολλες κρατικές αποτυχίες (λ.χ., τον εξακολουθητικά ανέφικτο «εκσυγχρονισµό» ή την µη αντιµετώπιση της ανεργίας) αλλά και για σειρά από ατελέσφορα διεκδικητικά διαβήµατα (από το Μεσοπόλεµο ως τις µέρες µας) υπεύθυνη δεν ήταν –και δεν είναι– η «κοινωνία», αλλά η ακολουθούµενη πολιτική.