Ενάντια στην τελειότητα

Οι καινοτομίες στη γενετική μάς επιφυλάσσουν μια υπόσχεση και μια περιπλοκή. Η υπόσχεση είναι ότι σύντομα θα είμαστε σε θέση να θεραπεύουμε και να προλαμβάνουμε μια σειρά εκφυλιστικών νόσων. Η περιπλοκή είναι ότι η νέα γνώση μπορεί επίσης να μας επιτρέψει να χειριστούμε την ίδια μας τη φύση: να ενισχύσουμε τα γενετικά μας γνωρίσματα κι εκείνα των παιδιών μας, επιδιώκοντας να είμαστε "καλύτερα από καλά".

Οι εξελίξεις της εμβιομηχανικής μάς φέρνουν αντιμέτωπους με ερωτήματα σε μεγάλο βαθμό λησμονημένα στον νεότερο κόσμο - ερωτήματα σχετικά με το ηθικό καθεστώς της φύσης και τη στάση των ανθρώπων απέναντι στον κόσμο. Καθώς αυτά αγγίζουν τα όρια της θεολογίας, οι νεωτερικοί φιλόσοφοι και πολιτικοί επιστήμονες τείνουν να τα παρακάμψουν. Αλλά οι νέες δυνάμεις της βιοτεχνολογίας τα καθιστούν αναπόδραστα.

Ο επιφανής αμερικανός φιλόσοφος Μάικλ Σαντέλ κάνει εδώ την εξαίρεση: διερευνώντας με υποδειγματικό τρόπο τα ηθικά αυτά διλήμματα, δείχνει ότι η ενίσχυση της ανθρώπινης φύσης μέσα από γενετικές τεχνολογίες είναι επιλήψιμη, για λόγους που δεν περιορίζονται στην ασφάλεια και τη δικαιοσύνη· αντιπροσωπεύει μια προσπάθεια ελέγχου και κυριαρχίας που αδυνατεί να εκτιμήσει τον χαρισματικό χαρακτήρα των ανθρώπινων δυνάμεων και επιτευγμάτων. Το κυνήγι της τελειότητας είναι ελαττωματικό.

"Ζούμε σ' έναν κόσμο, λέει ο Μάικλ Σαντέλ, όπου "η επιστήμη κινείται ταχύτερα από την ηθική κατανόηση". Ωστόσο, χάρη στον Σαντέλ, η ηθική κατανόηση φαίνεται να καλύπτει τη διαφορά. Κλωνοποίηση, βλαστοκυτταρική έρευνα, φάρμακα που ενισχύουν τις επιδόσεις, χάπια που σας δυναμώνουν ή σας ψηλώνουν: αν κάποια επιστημονική εξέλιξη σας ενοχλεί, αλλά δεν μπορείτε να εξηγήσετε το λόγο, ο Μάικλ Σαντέλ θα σας βοηθήσει να καταλάβετε γιατί ανησυχείτε. Κι έπειτα θα σας πει αν έχετε δίκιο."