Κράτος, κοινωνικές τάξεις, καπιταλισμός, ιμπεριαλισμός

Ο Νίκος Πουλαντζάς στα μαθήματά του στην Πάντειο το 1977 συμπυκνώνει το σύνολο της σκέψης του, ξεδιπλώνει τον συλλογισμό του για τον μαρξισμό και τα πράγματα της εποχής του, αναδεικνύει την πρωτοτυπία του επιχειρήματός του.

Η σκέψη του Ν. Πουλαντζά είχε μαγνητίσει όχι μόνο τους θεράποντες της Αριστεράς της εποχής -ακόμη και πέραν της μεταρρυθμιστικής Αριστεράς- αλλά και τους θιασώτες του φιλελευθερισμού. Εμφανιζόταν ως νέος φρέσκος αέρας στον μαρξιστικό στοχασμό που τον σκίαζε ακόμη ο άκρατος δογματισμός, η αδυναμία του να εναρμονισθεί με τις εξελίξεις και η βαριά παρουσία του υπαρκτού σοσιαλισμού.

Στις ημέρες μας, η σκέψη του Πουλαντζά αποκτά μια διαφορετική σημασία, στο μέτρο που μας επιτρέπει να αποτιμήσουμε από απόσταση την αξία των προσεγγίσεων του και, υπό το πρίσμα αυτό, να θέσουμε σε κριτική δοκιμασία ιδέες και ιδεολογίες που κυριαρχούσαν ακόμη τις δεκαετίες του 1970/1980.

Κατά τούτο, τα μαθήματα του Ν. Πουλαντζά προσφέρουν στον αναγνώστη τη δυνατότητα να διεξαγάγει έναν γόνιμο διάλογο μαζί του, με την ψυχραιμία του χρόνου που τον χωρίζει από την εποχή του, έτσι ώστε να αποτιμήσει την επικαιρότητά του, αλλά και να παρακολουθήσει τη διαλεκτική σχέση που συνέχει τις διανοητικές διαδρομές του ανθρώπινου στοχασμού με τις πραγματικότητες της εξέλιξης.

Από μια άλλη άποψη, ωστόσο, με τα μαθήματά του ο Πουλαντζάς δίδει μια ισχυρή απάντηση σε όσους καπηλεύθηκαν το όνομά του, χωρίς να έχουν καν θητεύσει στο έργο του, προκειμένου να νομιμοποιήσουν και μάλιστα να σταδιοδρομήσουν στους εξαρχής διαφορετικούς δρόμους που επέλεξαν να ακολουθήσουν.

Στα "Προλεγόμενα" του έργου αυτού εγείρονται ορισμένα ζητήματα τα οποία αφορούν στις διαφοροποιήσεις του Πουλαντζά από τις σταθερές του κλασικού μαρξισμού, πλην όμως και στις γνωσιολογικές αντιφάσεις που αναδεικνύει η συνάντηση της σκέψης του με τις εξελίξεις. Σε τελική ανάλυση, στην επικαιρότητα του έργου του.

Η απόφαση να συνοδεύσει την έκδοση ο αυθεντικός προφορικός του λόγος (σε DVD) υπαγορεύθηκε όχι μόνο από λόγους επιστημονικής αλλά και ιστορικής ευθύνης. Θεωρήθηκε εξαιρετικά σημαντικό να διασωθεί η φωνή ενός μεγάλου διανοητή που τάραξε τα νερά μιας ολόκληρης εποχής.