0
Your Καλαθι
Μύθος και ιδεολογία στη ρωσική επανάσταση
Οδοιπορικό από το ρωσικό αγροτικό λαϊκισμό στο λαϊκισμό του Στάλιν
Έκπτωση
30%
30%
Περιγραφή
Κυκλοφορεί σε νέα έκδοση ένα από τα σημαντικότερα δοκιμιακά βιβλία της Έλλης Παππά (1922-2009) όπου, μετά την πτώση των χωρών του «Υπαρκτού σοσιαλισμού», διαπραγματεύεται τις ιδεολογικές και φιλοσοφικές ρίζες των διαστρεβλώσεων του σταλινισμού. Ένα εντυπωσιακό βιβλίο για την οξύτητα της κριτικής του και τους σύγχρονους όρους διαπραγμάτευσης του πολιτικού φαινομένου.
Καθώς ο «Υπαρκτός Σοσιαλισμός» είχε γίνει άρνηση του σοσιαλισμού, δεν μπορούσε παρά να βρεθεί κάποια στιγμή μπροστά στην άρνησή του, έστω κι αν αυτό δεν σήμαινε άνοδο προς τον αληθινό σοσιαλισμό αλλά αναζήτηση διεξόδων ακόμη και προς την πλευρά του καπιταλισμού. [...]
Εκείνο που χρειάζεται είναι να διερευνηθούν τα βαθύτερα αίτια που επέτρεψαν στο σταλινισμό να επιβληθεί και να κυριαρχήσει, αίτια που μπορούν να αναζητηθούν:
1) Στο ιστορικό παρελθόν της Ρωσίας, στο παρελθόν του τσαρικού δεσποτισμού και της ασιατικής βαρβαρότητας όσο και στο επαναστατικό παρελθόν του 19ου αιώνα, που εκπροσωπήθηκε από τούς Ρώσους λαϊκιστές, τους ναρόντνικους, με τη μυστικιστική τους αντίληψη για την «κομμουνιστική φύση» του Ρώσου αγρότη και την πανσλαβιστική της εκτροπή που ήθελε τον Ρώσο αγρότη να φέρνει τον κομμουνισμό στη «σάπια Δύση» έστω και με το κνούτο. [...]
2) Στις φιλοσοφικές καταβολές του σταλινισμού, οι οποίες στην πραγματικότητα δεν έχουν καμιά σχέση με τον διαλεκτικό υλισμό, έχουν όμως στενή σχέση με τη μεταφυσική και με τον ιδεαλισμό. [...] Αν θυμηθούμε ότι ο Μαρξ θεωρεί την πολιτική φιλοσοφία του Πλάτωνα ως «αθηναϊκή εξιδανίκευση της αιγυπτιακής κοινωνίας τής χωρισμένης σε κάστες», έχουμε μια πληρέστερη εικόνα της ασιατικού τύπου κοινωνίας που οργάνωσε ο σταλινισμός, δίνοντάς της το ψευδώνυμο του σοσιαλισμού. [...]
3 )Στον τρόπο με τον οποίο ο Στάλιν χρησιμοποίησε, μέχρι λεηλασίας, τη λενινιστική κληρονομιά, αλλά και στις ίδιες τις αντιφάσεις του Λένιν, ιδιαίτερα τις αντιφάσεις ανάμεσα στην αντίληψη για το ρόλο των μαζών στην Ιστορία και το ρόλο της «επαναστατικής πρωτοβουλίας των μαζών» και στην αντίληψη που εξέφρασε μετά το 1920, όταν ανέλυε τις αιτίες για τις οποίες την εξουσία του προλεταριάτου έπρεπε να ασκεί αποκλειστικά το κόμμα των Μπολσεβίκων. [...]
Από αυτές τις ανάγκες και αυτά τα κίνητρα ξεκίνησε η μελέτη μου, που βέβαια δεν είναι «ιστορική». Δεν είναι η ιστορία του ρωσικού επαναστατικού κινήματος, είναι μάλλον η ρωσική περιπέτεια της μαρξιστικής σκέψης - που αρχίζει με το οδοιπορικό του Μαρξ και του Ένγκελς στη Ρωσία του περασμένου αιώνα και με τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισαν οι θεμελιωτές του επιστημονικού σοσιαλισμού τις ιδιοτυπίες της Ρωσικής Επανάστασης και το θέμα της ρωσικής αγροτικής κοινότητας, περνάει στην αντιμετώπιση του προβλήματος από τον Πλεχάνοφ και τον Λένιν, για να φτάσει στον Στάλιν και στην -ιδιότυπη πάντα- εξουσία που εγκαθίδρυσε: Εξουσία θεοκρατική, με έντονα ασιατικά στοιχεία και με εξίσου έντονα στοιχεία από τον ρωσικό αγροτικό λαϊκισμό, που μετεξελίχθηκε σε «προλεταριακό» λαϊκισμό.»
ΕΛΛΗ ΠΑΠΠΑ
Καθώς ο «Υπαρκτός Σοσιαλισμός» είχε γίνει άρνηση του σοσιαλισμού, δεν μπορούσε παρά να βρεθεί κάποια στιγμή μπροστά στην άρνησή του, έστω κι αν αυτό δεν σήμαινε άνοδο προς τον αληθινό σοσιαλισμό αλλά αναζήτηση διεξόδων ακόμη και προς την πλευρά του καπιταλισμού. [...]
Εκείνο που χρειάζεται είναι να διερευνηθούν τα βαθύτερα αίτια που επέτρεψαν στο σταλινισμό να επιβληθεί και να κυριαρχήσει, αίτια που μπορούν να αναζητηθούν:
1) Στο ιστορικό παρελθόν της Ρωσίας, στο παρελθόν του τσαρικού δεσποτισμού και της ασιατικής βαρβαρότητας όσο και στο επαναστατικό παρελθόν του 19ου αιώνα, που εκπροσωπήθηκε από τούς Ρώσους λαϊκιστές, τους ναρόντνικους, με τη μυστικιστική τους αντίληψη για την «κομμουνιστική φύση» του Ρώσου αγρότη και την πανσλαβιστική της εκτροπή που ήθελε τον Ρώσο αγρότη να φέρνει τον κομμουνισμό στη «σάπια Δύση» έστω και με το κνούτο. [...]
2) Στις φιλοσοφικές καταβολές του σταλινισμού, οι οποίες στην πραγματικότητα δεν έχουν καμιά σχέση με τον διαλεκτικό υλισμό, έχουν όμως στενή σχέση με τη μεταφυσική και με τον ιδεαλισμό. [...] Αν θυμηθούμε ότι ο Μαρξ θεωρεί την πολιτική φιλοσοφία του Πλάτωνα ως «αθηναϊκή εξιδανίκευση της αιγυπτιακής κοινωνίας τής χωρισμένης σε κάστες», έχουμε μια πληρέστερη εικόνα της ασιατικού τύπου κοινωνίας που οργάνωσε ο σταλινισμός, δίνοντάς της το ψευδώνυμο του σοσιαλισμού. [...]
3 )Στον τρόπο με τον οποίο ο Στάλιν χρησιμοποίησε, μέχρι λεηλασίας, τη λενινιστική κληρονομιά, αλλά και στις ίδιες τις αντιφάσεις του Λένιν, ιδιαίτερα τις αντιφάσεις ανάμεσα στην αντίληψη για το ρόλο των μαζών στην Ιστορία και το ρόλο της «επαναστατικής πρωτοβουλίας των μαζών» και στην αντίληψη που εξέφρασε μετά το 1920, όταν ανέλυε τις αιτίες για τις οποίες την εξουσία του προλεταριάτου έπρεπε να ασκεί αποκλειστικά το κόμμα των Μπολσεβίκων. [...]
Από αυτές τις ανάγκες και αυτά τα κίνητρα ξεκίνησε η μελέτη μου, που βέβαια δεν είναι «ιστορική». Δεν είναι η ιστορία του ρωσικού επαναστατικού κινήματος, είναι μάλλον η ρωσική περιπέτεια της μαρξιστικής σκέψης - που αρχίζει με το οδοιπορικό του Μαρξ και του Ένγκελς στη Ρωσία του περασμένου αιώνα και με τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισαν οι θεμελιωτές του επιστημονικού σοσιαλισμού τις ιδιοτυπίες της Ρωσικής Επανάστασης και το θέμα της ρωσικής αγροτικής κοινότητας, περνάει στην αντιμετώπιση του προβλήματος από τον Πλεχάνοφ και τον Λένιν, για να φτάσει στον Στάλιν και στην -ιδιότυπη πάντα- εξουσία που εγκαθίδρυσε: Εξουσία θεοκρατική, με έντονα ασιατικά στοιχεία και με εξίσου έντονα στοιχεία από τον ρωσικό αγροτικό λαϊκισμό, που μετεξελίχθηκε σε «προλεταριακό» λαϊκισμό.»
ΕΛΛΗ ΠΑΠΠΑ
Κριτικές
Δεν βρέθηκαν δημοσιεύσεις
