Ο μικρός ήρως

... Το δάχτυλο του Ελληνόπουλο πιέζει τη σκανδάλη του αυτομάτου του. Μια γλώσσα φωτιάς ξεπηδάει από το στόμιο του όπλου και μια ριπή απο πυρακτωμένες σφαίρες διαγράφει μια τροχιά θανάτου μέσα στο δωμάτιο μπροστά του. Μερικοί Γερμανοί πέφτουν θερισμένοι...





ΚΡΙΤΙΚΗ



Ο θάνατος του Στέλιου Ανεμοδουρά στις 6 Μαΐου 2000 έκλεισε και τυπικά την ιστορία του θρυλικού Γιώργου Θαλάσση, του Παιδιού-Φαντάσματος, του χάρτινου ήρωα που έθρεψε, έτερψε και ψυχαγώγησε τους ελληνόπαιδες μετά τον Εμφύλιο και ώς την αρχή της απριλιανής δικτατορίας. Το βιβλίο Ο Μικρός Ηρως που εκδόθηκε πρόσφατα από τις εκδόσεις Κατάρτι εγκαινιάζει τη σειρά με τίτλο «Ηρωες του εικοστού αιώνα», η οποία φιλοδοξεί να μιλήσει για τις πολυθρύλητες μορφές της παγκόσμιας παραλογοτεχνίας. Πρώτος στη σειρά προκρίθηκε ένας Έλληνας, ο Γιώργος Θαλάσσης, δημιούργημα του Θάνου Αστρίτη, δηλαδή του Στέλιου Ανεμοδουρά.

Γεννημένος στην Αθήνα στις 22 Μαΐου 1917, με καταγωγή από τη Μάνη («οι Μανιάτες, οι οποίοι είναι θρυλικοί ως ένας ζωντανός και βίαιος λαός, είναι ο πιο ποιητικός λαός της Ελλάδας» λέει στη συνέντευξη που παραχώρησε στον Λεωνίδα Βαλασόπουλο ­ υπάρχει στο παρόν βιβλίο), πρώτος εξάδελφος του συγγραφέα Βάσου Δασκαλάκη, συζύγου της Έλλης Αλεξίου, μεγαλωμένος στον Πειραιά, συνεκδότης σε νεαρή ηλικία του λογοτεχνικού περιοδικού Αργώ, απόφοιτος της Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, εκδότης και συγγραφέας του νεανικού περιοδικού επιστημονικής φαντασίας Υπεράνθρωπος, το 1952 εξέδωσε το περιοδικό Ο Μικρός Ήρως ορμώμενος από την αδήριτη ανάγκη να αυξήσει το πενιχρό εισόδημα που του πρόσφερε η δημοσιογραφία.

Η ίδια ανάγκη τον είχε ωθήσει μερικά χρόνια νωρίτερα στη συνεργασία με το άλλο θρυλικό έντυπο αστυνομικών ιστοριών, τη Μάσκα, του Απόστολου Μαγγανάρη, όπου μετέφραζε, διασκεύαζε ή έγραφε, μιμούμενος το ύφος των πραγματικών δημιουργών τους, τις περιπέτειες του Ζορό, του Ντετέκτιβ Χ., της Νυχτερίδας. Εκεί, στη Μάσκα, δημοσιεύονταν οι αντίστοιχες περιπέτειες της Φροϋλάιν Γκοστ ή Κοριτσιού-Φαντάσματος, κατά κόσμον Αγγέλας Μαρκάτου, γραμμένες από τον Νίκο Μαράκη, αστυνομικό συντάκτη του Βήματος και των Νέων, ο οποίος έβαζε τη γενναία ηρωίδα του και τους πατριώτες της ομάδας της να αγωνίζονται με σθένος κατά των γερμανών κατακτητών.

Μαρξιστής ο συγγραφέας, μέλος της ΟΚΝΕ επί δικτατορίας Μεταξά, συντάκτης προκηρύξεων και παράνομων εφημερίδων, πιάστηκε από την Ασφάλεια και όταν αφέθηκε ελεύθερος πήγε στη Σίφνο, όπου υπηρετούσε ως τελωνειακός υπάλληλος ο πατέρας του. Εκεί συμμετείχε σε μια μικρή αντιστασιακή οργάνωση κάνοντας κατασκοπεία κατά των Ιταλών, στέλνοντας πληροφορίες στο συμμαχικό στρατηγείο της Μέσης Ανατολής με τον ασύρματο ενός Νεοζηλανδού.

Βασικοί ήρωες του Μικρού Ήρωα είναι, εκτός από τον Γιώργο Θαλάσση, το γενναίο ελληνόπουλο, τον αιώνιο έφηβο, τον καλό κ' αγαθό, τον υψηλόφρονα, η Κατερίνα, κόρη του σκοτωμένου πατριώτη «Κεραυνού», η νεαρή συντρόφισσά του, η αγνή ελληνοπούλα, και ο Σπίθας, ο αστείος της παρέας, ο γκαφατζής, ο αιώνια πεινασμένος, ο αλτρουιστής. Μαζί τους στις εκατοντάδες περιπέτειές τους ανά την υφήλιο δρουν μερικά άλλα πιτσιρίκια, όπως ο Διαβολάκος, τα οποία γρήγορα εξολοθρεύονται από τον εχθρό. Δίπλα τους αγωνίζονται χιλιάδες πατριώτες, πράκτορες των Συμμάχων, ξένοι σαμποτέρ ­ κυρίως στην Αθήνα. Οι αντάρτες στα βουνά σπανίως εμφανίζονται και όταν συμβαίνει αυτό ποτέ δεν κατονομάζονται: κάθε αναφορά στο ΕΑΜ και στον ΕΛΑΣ είναι άκρως επικίνδυνη σε μια εποχή όπου η αντίσταση του ελληνικού λαού αποτελεί ταμπού για τους κρατούντες.

Η επίσημη Αριστερά δεν έβλεπε με καλό μάτι το Παιδί-Φάντασμα επειδή δεν ήταν μέλος της ΕΠΟΝ. Μολονότι ο συγγραφέας είχε εργαστεί τόσο στην Ελεύθερη Ελλάδα μετά την Κατοχή όσο και στη Δημοκρατική Αλλαγή πριν από τη δικτατορία της 21ης Απριλίου, η προδικτατορική Αυγή καταφέρθηκε επανειλημμένως κατά του περιοδικού, πράγμα που έπληξε το κύρος του και ίσως μείωσε την αναγνωσιμότητά του από τους αριστερούς μαθητές.

Στα 16 χρόνια της συνεχούς παρουσίας του στα περίπτερα ο Μικρός Ήρως βγήκε σε 798 τεύχη, τα οποία ανατυπώνονταν συνεχώς για να καλύψουν τη ζήτηση. Στην αρχή της δικτατορίας οι λογοκριτές δεν έβαζαν την απαιτούμενη σφραγίδα για να μοιραστεί από το πρακτορείο διανομής, έτσι το περιοδικό σταμάτησε να εκδίδεται για λίγους μήνες. Όταν επανεκδόθηκε, πολλά πράγματα είχαν αλλάξει στην Ελλάδα, οι αναγνώστες του μειώθηκαν δραματικά και απέκτησαν άλλες συνήθειες, με αποτέλεσμα να διακοπεί η κυκλοφορία του.

Η έκδοση του βιβλίου με τίτλο Ο Μικρός Ήρως (περιέχει ένα ανθολόγιο έξι ιστοριών) οφείλει πολλά στον Ηλία Λάγιο, ο οποίος έχει κάνει την επιμέλεια και έγραψε τον άκρως ενδιαφέροντα πρόλογο, τα παραλειπόμενα και το αλφαβητάρι του Μικρού Ηρωα. Χάρη σε αυτόν οι παλαιοί αναγνώστες θα θυμηθούν τον Γιώργο Θαλάσση και οι νεότεροι θα συγκινηθούν από τη δράση ενός παιδιού που τα δύσκολα μετεμφυλιακά χρόνια θύμιζε στους τότε μαθητές τους αγώνες των ελλήνων πατριωτών, διατηρώντας ζωντανή στη μνήμη τη θαμμένη Αντίσταση. Ο Στέλιος Ανεμοδουράς, παίρνοντας στοιχεία από τον Όμηρο, τον Δουμά, τον Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, τον Καραγκιόζη, την κατασκοπική λογοτεχνία, κατόρθωσε να αφηγηθεί τα περιστατικά της Ιστορίας με τους κανόνες του παραμυθιού.



Φίλιππος Φιλίππου

ΤΟ ΒΗΜΑ, 05-08-2001