Ο φόβος του εγκλήματος

Ο «φόβος του εγκλήματος» αποτελεί ένα σύγχρονο κοινωνικό φαινόμενο με σημαντικές συνέπειες στη χάραξη και εφαρμογή της αντεγκληματικής πολιτικής. Έντονος επιστημονικός προβληματισμός αναπτύσσεται, ωστόσο, ως προς τον προσδιορισμό της ταυτότητας του συναισθήματος αυτού καθώς και των παραγόντων που εξηγούν τη δημιουργία ή/και έντασή του.

Όπως προκύπτει από την πλούσια διεθνή ερευνητική εμπειρία, ο φόβος του εγκλήματος δεν αποτελεί πιστή αντανάκλαση της εγκληματικότητας και των διαστάσεών της ούτε εξελίσσεται κατά τρόπο αντίστοιχο με αυτή. Αναδεικνύεται, αντίθετα, ο ρόλος της αλληλεπίδρασης μιας σειράς παραγόντων (κοινωνικο-οικονομικών, πολιτισμικών, περιβαλλοντικών) στην εκδήλωση παρόμοιων ανασφαλειών.

Οι διαπιστώσεις αυτές επαληθεύονται, εν γένει, και από την εμπειρική διερεύνηση του φαινομένου στο εσωτερικό της Αθήνας, η οποία θεμελιώνει επιπρόσθετα τις σοβαρές συνέπειες του φόβου του εγκλήματος, τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο: Το άγχος που προκαλεί η πιθανότητα θυματοποίησης οδηγεί πολλούς πολίτες σε υπερβολικούς αυτοπεριορισμούς στην καθημερινή τους ζωή. Τα στιγματιστικά στερεότυπα (ρατσισμός, ξενοφοβία) εντείνονται και συντελούν στην περιθωριοποίηση ομάδων πληθυσμού αλλά και περιοχών των πόλεων. Ενισχύεται η τιμωρητικότητα των πολιτών και κλονίζεται η εμπιστοσύνη τους στο θεσμό της ποινικής δικαιοσύνης. Παράλληλα, επηρεάζονται οι ατομικές πρωτοβουλίες στον τομέα της πρόληψης με αμφιλεγόμενα, αρκετά συχνά, αποτελέσματα.