Τα Ευαγγέλια και η πίστη - Ο κίνδυνος μιας ψυχαναλυτικής ματιάς

Στο βιβλίο αυτό συγκεντρώνονται τα σχόλια που προκάλεσε στη Φρανσουάζ Ντολτό η ανάγνωση των Ευαγγελίων. Μεγαλωμένη με τις αρχές της καθολικής πίστης, από μικρή η Φρανσουάζ Ντολτό «ονειρευόταν» διαβάζοντας τα Ευαγγέλια. Αργότερα, ως ψυχαναλύτρια, ανακαλύπτει ότι η θρησκευτική αγωγή που είχαν δεχτεί πολλοί από τους ασθενείς της είναι εχθρά της ζωής και της φιλανθρωπίας, σε πλήρη αντίφαση με το χαρμόσυνο μήνυμα, το μήνυμα της αγάπης που διέκρινε η ίδια στα Ευαγγέλια: «Καθώς τα ξαναδιαβάζω, ανακαλύπτω ένα ψυχόδραμα. Οι ίδιες λέξεις που τα διηγούνται, οι φράσεις και η θεματική επιλογή μπορούν να ακουστούν με άλλον τρόπο μετά την ανακάλυψη του ασυνειδήτου και των νόμων του από τον Φρόυντ. Στο ψυχόδραμα που διηγούνται τα Ευαγγέλια βλέπω μια εικόνα των σύγχρονων ανακαλύψεων της ψυχανάλυσης, της διαλεκτικής και της δυναμικής του ασυνειδήτου [...] Διαβάζοντας τα Ευαγγέλια ως ψυχαναλύτρια βλέπω να επικυρώνεται η ζωντανή δυναμική που ενυπάρχει στον ανθρώπινο ψυχισμό, αυτή η δύναμη που εκπορεύεται από το ασυνείδητο, το χώρο απ' όπου πηγάζει η επιθυμία, απ' όπου ξεκινά η επιθυμία αναζητώντας αυτό που της λείπει».

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Η Φρανσουάζ Ντολτό (1908-1988) ξαναδιαβάζει τα Ευαγγέλια κάτω από το φως της ψυχανάλυσης. Πρόκειται για μια ανάγνωση που θα επιχειρήσει να απαντήσει στο πώς και το γιατί των διαφόρων στάσεων και συμπεριφορών, χωρίς να θιγεί η αποκάλυψη του μυστηρίου, η αλήθεια των Ευαγγελίων. Γιατί, θα αναρωτηθεί κανείς, αυτή η επανάκαμψη της ευαγγελικής λογοτεχνίας; Μεγαλωμένη ως καθολική η Ντολτό -νοσοκόμα, παιδίατρος, ψυχαναλύτρια- μετά το γάμο της γνωρίζει την Ορθοδοξία και ανοίγει πάλι την Καινή Διαθήκη. Εχει ήδη 40 χρόνια πείρας -δουλεύοντας κυρίως με παιδιά- και συχνά διαπιστώνει ότι η θρησκευτική αγωγή των ασθενών της είναι εχθρική προς τη ζωή και τη φιλανθρωπία, σε αντίθεση με το χαρμόσυνο μήνυμα της αγάπης που η ίδια έβλεπε στα Ευαγγέλια. Ετσι επιχείρησε μια επαναδιαπραγμάτευση του ψυχοδράματος κάτω από τους νόμους του ασυνείδητου που ανακάλυψε ο Φρόιντ.

Χριστιανή, ψυχαναλύτρια και μητέρα, η Φρ. Ντολτό είναι εξοπλισμένη με πολλαπλές γνώσεις, δηλαδή πολλαπλές οπτικές γωνίες. Και με αυτές τις ιδιότητες σκύβει πάνω από την πίστη προσπαθώντας να βρει σ' αυτήν απάντηση στο διαρκές αίτημα των ανθρώπων για ικανοποίηση της ανάγκης και της επιθυμίας τους, δηλαδή αυτού «που μας ωθεί να αναζητούμε ό,τι μας λείπει».

Τα Ευαγγέλια -λέγει η Φρ. Ντολτό- περιέχουν έναν μύθο, μια συνάντηση όλων των φαντασιακών σε μια ίδια αναπαράσταση. Αλλά όχι μόνο. Μιλούν επίσης για την αγάπη και τη χαρά, μιλούν για τη δύναμη του λόγου. Ξαναδιαβάζοντας τα κείμενα αυτά, η ψυχαναλύτρια βρήκε ότι αυτά αποτελούν την προάσπιση της επιθυμίας - μέσω του λόγου του Ιησού. «Η καρδιά του ανθρώπου -γράφει- γεννιέται στην αγάπη όταν η επιθυμία κεντρίζεται, αλλά της απαγορεύεται να πραγματωθεί». Γι' αυτό ο Χριστός δεν καταδικάζει εκείνον που επιθυμεί αλλά τον προτρέπει να δει μέσα του για να μπορέσει, ύστερα από μια στιγμιαία αναδίπλωση στον εαυτό του, να συνεχίσει την πορεία του στην αναζήτηση του Θεού. Ωστόσο, για να φτάσει κανείς στον Θεό, πρέπει να περάσει μέσα από την επαφή με τον άλλο. «Με τον άλλο και μέσω του άλλου, αποκτάμε σαφέστερη γνώση της ανάγκης και της επιθυμίας. Η διαλεκτική διάκριση ανάγκης -που είναι περισσότερο ευχαρίστηση του σώματος- και της πιο λεπτής έννοιας της επιθυμίας (που αφορά την κοινωνία, τη δημιουργική επικοινωνία) μας συνδέει τους μεν με τους δε μέσα από μια μεταλλαγή που εξανθρωπίζει».

Υπό το φως αυτό η Φρ. Ντολτό στο βιβλίο της -μια μακριά συζήτηση με τον ψυχαναλυτή Ζεράρ Σεβερέν- ξαναδιαβάζει αποσπάσματα των Ευαγγελίων που αφορούν την Αγία Οικογένεια, τα παιδικά χρόνια του Χριστού, κάποια από τα θαύματα του, τις παραβολές, τις αναστάσεις, τις μεταμορφώσεις. Το βιβλίο στην αρχική του μορφή και ώς τη σύμπτυξή του -εμπλουτισμένο μάλιστα- σε έναν τόμο το 1996, είχε κυκλοφορήσει για κάπου είκοσι χρόνια σε τρίτομη έκδοση.



ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 21/02/2003