Δοκίμια

Σε ένα πλούσιο τόμο, συγκεντρώνονται τα περίφημα Δοκίμια του Φράνσις Μπέικον. Έργο κλασσικό, αποτελεί το απόσταγμα της πείρας ενός ανθρώπου της δράσης, ενός στοχαστή γεμάτου ζωτικότητα και όρεξη για τη ζωή, σε όλες τις εκφάνσεις της. Πολιτικά δραστήριος, ο Μπέικον κατέλαβε αξιώματα και γνώρισε την κοινωνία της εποχής του όσο λίγοι. Μιλάει με την ίδια άνεση για τους βασιλείς και την εκπαίδευση των νεαρών ευγενών, για τους κήπους των μεγάλων αρχοντικών, για την αγάπη και τον έρωτα, για την αλήθεια και την πλάνη.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Γνωρίζουμε τον Φράνσις Μπέικον ως φιλόσοφο της νέας επιστήμης που στηρίζεται στην πειραματική μέθοδο. Τον γνωρίζουμε ως προφήτη της επιστημονικής προόδου, ως ιδρυτή μιας νέας σχολής σκέψης που οργανώνει τις γνώσεις όχι για να κατανοήσει τον κόσμο αλλά για να κυριαρχήσει σε αυτόν, για να τον ποδηγετήσει και να τον αξιοποιήσει. Σε μια εποχή που δεν είχαν ακόμη διαλυθεί εντελώς τα σκοτάδια και οι σκιές του Μεσαίωνα, ο Μπέικον έγινε ο κήρυκας της προόδου, μιας νέας αυγής της ιστορίας, που θα οδηγούσε στη βελτίωση της κατάστασης του ανθρώπου. Γνωρίζουμε βέβαια ότι ο Μπέικον ήταν επίσης νομικός και πολιτικός.

Ξέρουμε ότι ο βίος του και η σταδιοδρομία του δεν υπήρξε παράδειγμα προς μίμηση και σημαδεύτηκε από την άμετρη φιλοδοξία του και την επιθυμία του για πλούτο, αξιώματα και δύναμη.

Τα «Δοκίμια» μας φωτίζουν και άλλες όψεις της δημιουργικότητας και της σοφίας αυτού του ανήσυχου και τολμηρού πνεύματος. Ο αναγνώστης θα βρει εδώ «πρακτικές» και «ρεαλιστικές» απαντήσεις σε μια σειρά από ερωτήματα.

Τι είναι η αλήθεια; Και γιατί οι άνθρωποι αγαπούν και προτιμούν τα ψέματα; Γιατί οι άνθρωποι φοβούνται το θάνατο; Πώς μπορούμε να αποφεύγουμε τις θρησκευτικές έριδες; Γιατί οι άνθρωποι υποκρίνονται και συγκαλύπτουν τον εαυτό τους; Πώς πρέπει να φέρονται οι γονείς στα παιδιά τους; Είναι προτιμότερος ο έγγαμος ή ο άγαμος βίος; Ποιοι τείνουν να φθονούν και ποιοι φθονούνται περισσότερο; Γιατί μας συνεπαίρνει μέχρι τρέλας ο έρωτας; Γιατί η τόλμη είναι πάντοτε τυφλή; Πότε και γιατί εμφανίζονται ανταρσίες και ταραχές και πώς μπορούμε να τις προλαβαίνουμε; Τι στρέφει το νου του ανθρώπου προς την αθεΐα; Και ούτω καθεξής.

Ιδού ένα χαρακτηριστικό δείγμα γραφής του ανθρώπου που επεδίωκε πάντοτε τα υψηλά αξιώματα: «Οι άνθρωποι που κατέχουν υψηλά αξιώματα είναι τρεις φορές υπηρέτες: υπηρέτες του βασιλιά ή του κράτους, υπηρέτες της δόξας και υπηρέτες των καθηκόντων τους. Επομένως δεν είναι ελεύθεροι· ούτε οι ίδιοι ούτε οι πράξεις ούτε ο χρόνος τους. Είναι μια παράξενη επιθυμία να αναζητείς την ισχύ και να χάνεις την ελευθερία ή να αναζητείς την εξουσία πάνω στους άλλους και να χάνεις την εξουσία του εαυτού σου...».

ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΙΑΛΚΕΤΣΗΣ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 22/06/2001