Παράδεισος

Η κριτική χαρακτήρισε το μυθιστόρημα της Τόνι Μόρισον "Παράδεισος" το πιο πρωτότυπο και παράξενο απ' τα βιβλία της. Και είναι, πράγματι. Το έργο μιλά σε πολλά επίπεδα: θέματά του, το θρησκευτικό βίωμα, η διαπάλη παλιού και καινούργιου, η γυναικεία ταυτότητα και η γυναικεία μοίρα στον ανδροκρατούμενο κόσμο, η ταλανιστική διαδικασία μέσα από την οποία κατακτάται η ιστορική μνήμη και η φυλετική συνείδηση, η αμφισβήτηση, τέλος της "Ιστορίας" ως μιας και μοναδικής: η αναγνώριση ότι κάθε ιστορική καταγραφή δεν αποτελεί οριστική και τελειωμένη ανασύνθεση του παρελθόντος, αλλά μια από τις πολλές εκδοχές του.

Αυτό το πλούσιο μυθιστόρημα, στο οποίο η νομπελίστα συγγραφέας καταθέτει υφολογική δεινότητα και σπαρακτική ανθρωπιά, εκτυλίσσεται στο Ρούμπι, μια μικρή απομονωμένη κοινότητα μαύρων στην καρδιά της Αμερικής. Πλάι στο Ρούμπι, σε μια εγκαταλελειμμένη έπαυλη, αλλοτινό καθολικό σχολείο για τις μικρές Ινδιάνες της περιοχής, γνωστό ως "Μοναστήρι", βρίσκουν καταφύγιο μια χούφτα γυναίκες, εξόριστες, εκούσια ή ακούσια, από την κοινωνία.

Η παρουσία τους αποτελεί πρόκληση για τους κατοίκους του Ρούμπι η ελευθέρια, ακατανόητη για τους συντηρητικούς θρησκευόμενους μαύρους, συμπεριφορά τους, η απόφασή τους να ζήσουν "εκτός", η άρνησή τους να συμμορφωθούν σε κανόνες τις μετατρέπουν, στα μάτια των γειτόνων τους, από ακίνδυνες γυναίκες, σε επίβουλες μάγισσες. Οι μεγαλύτεροι του χωριού θα θεωρήσουν εκείνες υπεύθυνες για την εξέγερση των νέων μελών της κοινότητας, που αμφισβητούν τα παραδεδομένα, ζητούν ελευθερία και αξιοπρέπεια, στρατεύονται πολιτικά. Και θα αποφασίσουν να τις εξολοθρεύσουν.

Έργο που συνδυάζει την πολιτική με την μεταφυσική, τον ερωτισμό με την θρησκευτικότητα, το παραμύθι με την ιστορία, ο "Παράδεισος" είναι από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα της σύγχρονης Αμερικανικής λογοτεχνίας.