0
Your Καλαθι
Καρλ Μαρξ, Η Ιστορία της Ζωής του
Έκπτωση
26%
26%
Περιγραφή
Ο Μαρξ χωρίς εικόνισμα. Μια «αιρετική» βιογραφία
Άλλο ένα βιβλίο για τον Μαρξ; Όχι ακριβώς. Το βιβλίο του Φραντς Μέρινγκ, «Καρλ Μαρξ, η ιστορία της ζωής του», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Redmarks σε μετάφραση του Χρήστου Υφαντή κομίζει από πολλές πλευρές καινούργια πράγματα, παρότι είναι γραμμένο πριν από περίπου 100 χρόνια.
Και κομίζει καινούργια πράγματα γιατί κατ’ αρχάς πρόκειται για το πρώτο βιβλίο του αγνοημένου από τους εμπορικούς και κομματικούς εκδοτικούς μηχανισμούς Γερμανού σοσιαλιστή δημοσιογράφου, που εκδίδεται στα ελληνικά (μη νομίσετε: και σε άλλες δυτικές γλώσσες άργησε πάρα πολύ να μεταφραστεί το έργο του και ειδικά ετούτο το βιβλίο).
Ο αναγνώστης θα καταλάβει από τον πρόλογο κιόλας του συγγραφέα ότι πρόκειται για μια «αιρετική» βιογραφία, μια βιογραφία που αμφισβητεί το αλάθητο του «εικονίσματος», μια βιογραφία που φέρνει τον «άγιο» της Αριστεράς, στο επίπεδο του πραγματικού ανθρώπου, με τις μεγαλειώδεις στιγμές του, τα προσωπικά του βάσανα, αλλά και τα λάθη του. Ο Μέρινγκ πέθανε στρατευμένος στο στρατόπεδο της Ρόζας Λούξεμπουγκ (η οποία έχει συμβάλει στη συγγραφή ενός κεφαλαίου του εν λόγω βιβλίου) και των συντρόφων της, παραμένοντας πεπεισμένος μαρξιστής έως το τέλος της ζωής του. Ωστόσο παρέμεινε επίσης αθεράπευτα αντικειμενικός επιμένοντας να μεταφέρει στον αναγνώστη ό,τι είναι δυνατόν κοντύτερα στην αλήθεια.
Από αυτή την άποψη η έκδοση αυτή αποτελεί μια σημαντική συμβολή στην κατανόηση των συνθηκών και της διαδικασίας οικοδόμησης της Α’ Διεθνούς, δηλ. του πρακτικού έργου του Μαρξ, μέσα από, πολλές φορές, άγνωστα στο ελληνικό κοινό επεισόδια. Μορφές όπως ο Μπακούνιν, ο Λασάλ, ο Προυντόν ξαναμπαίνουν στο κάδρο έξω από την «ορθοδοξία» που κληροδότησαν οι σοβιετικές αρχές από τη δεκαετία του 1930 και μετά.
Όμως το ενδιαφέρον του Μέρινγκ δεν εξαντλείται στα πρακτικά πολιτικά ζητήματα: ο συγγραφέας απλώνει μπροστά μας ολόκληρο το θεωρητικό οπλοστάσιο που παράχθηκε από την πένα του μεγάλου Γερμανού επαναστάτη: η σημασία της φιλοσοφίας, τι είδους πολιτικό πρόγραμμα και σε συμμαχία με ποιους, η ουσία του «Κεφαλαίου», όλα αυτά αναλύονται συνοπτικά, στο πλαίσιο των επίδικων ιστορικών ζητημάτων της εποχής. Ζητήματα όμως που, όπως θα διαπιστώσει εύκολα ο αναγνώστης, είναι εξαιρετικά επίκαιρα και σήμερα.
Αλλά επειδή μιλάμε για βιογραφία, από το βιβλίο δεν μπορούσαν να λείπουν οι αναφορές στις προσωπικές στιγμές του Μαρξ. Μια ζωή εξορία, μια ζωή προσωπικά βάσανα και κακουχίες, αλλά και δύο καταλυτικές σχέσεις χωρίς τις οποίες πιθανότατα η κληρονομιά που μας άφησε ο Μαρξ θα ήταν πολύ πιο φτωχή: η γυναίκα του Τζέννυ και ο φίλος του Φρίντριχ (Ένγκελς). Όμως, παρά το μοναδικό χαρακτήρα αυτών των δεσμών ο Μέρινγκ δεν παραλείπει να αναφέρει ακόμη και τη μοναδική στιγμή που ψυχράνθηκαν οι σχέσεις του Μαρξ με τον Ένγκελς.
Από τη σκοπιά του ο Χρ. Υφαντής δεν έχει κάνει απλώς μια μετάφραση: προσπάθησε τόσο στον εκτενή πρόλογό του, αλλά και στις αναλυτικές παραπομπές να διευκολύνει τον αναγνώστη «εισάγοντάς» τον στα ζητήματα της τότε εποχής, μη διστάζοντας πολλές φορές να διαφανεί η δική του αποκρυσταλλωμένη άποψη, χωρίς ποτέ ωστόσο να απομακρυνθεί από την αρχή του ίδιου του Μέρινγκ για την πολιτική αναγκαιότητα να μεταφέρουμε στις νέες γενιές την αλήθεια.
Έγραψαν για τον συγγραφέα και το βιβλίο:
«Τη στιγµή αυτή δεν µπορούσαµε να προσφέρουµε τίποτε πιο ωραίο στις µάζες για να τους θυµίσουµε τις καλύτερες παραδόσεις τους».Ρόζα Λούξεµπουργκ – Γενάρης 1918, µε αφορµή την έκδοση του βιβλίου του Μέρινγκ για τον Μαρξ
«Ο Μέρινγκ είναι ένας άνθρωπος που όχι µόνο θέλει, αλλά ξέρει και να είναι µαρξιστής». Λένιν, 1908
«Η εξαιρετική ιστορική αίσθηση του Μέρινγκ, η πλατιά του µόρφωση και η κατανόηση από µέρους του της υλιστικο-ιστορικής µεθόδου έδωσαν εξαιρετικά αποτελέσµατα. Με το δυνατό και λαµπρό ύφος, ασχολήθηκε µε προβλήµατα πολύ σύνθετα: ανέλυσε την ιστορία της Πρωσίας, την αριστοκρατία των γαιοκτηµόνων και το µύθο των Χόεντζολερν, την ιστορία της γερµανικής σοσιαλδηµοκρατίας, τη γένεση του µαρξισµού, έθεσε προβλήµατα της ιστορίας, της λογοτεχνίας και της φιλοσοφίας. Οι µελέτες του πάνω σ’ αυτά τα θέµατα αποτελούν ακόµα σήµερα έγκυρα όργανα για να προσεγγίσει κάποιος επιστηµονικά αυτά τα φαινόµενα». Πρέντραγκ Βρανίτσκι
«Θεωρώ ακόµα σήµερα το έργο του Μέρινγκ “Karl Marx: The Story of his Life” (αγγλική έκδοση, Νέα Υόρκη, Covici, Friede, 1935) την καλύτερη αναφορά στη ζωή και τη σκέψη του Μαρξ. Βασίζεται, εν µέρει, σε προσωπικές συνεντεύξεις µε συνεργάτες του Μαρξ, κι ένα µέρος του βιβλίου είχε γραφτεί από τη Ρόζα Λούξεµπουργκ. Η βιογραφία του David McClellan “Karl Marx: His Life and Thought” είναι πιο εκσυγχρονισµένη, αλλά δεν έχει τη ζωντάνια και τη θέρµη που έδωσε ο Μέρινγκ στο δικό του εγχείρημα». Mourray Bookchin, στο βιβλίο του «Τρίτη επανάσταση»
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα
Ο Φραντς Μέρινγκ (Franz Erdman Mehring, 1846-1919) υπήρξε ένας από τους γνωστότερους µαρξιστές της «γενιάς» που, στη Γερµανία, διαδέχθηκε τους Μαρξ και Ένγκελς.
Υπήρξε δραστήριο στέλεχος του Σοσιαλδηµοκρατικού Κόµµατος (SPD) µε σηµαντικό ρόλο στην προγραµµατική συζήτηση και στον Τύπο του κόµµατος.
Το 1914 διαφώνησε µε τους Σοσιαλδηµοκράτες για τη στάση απέναντι στον Α’ Παγκόσµιο Πόλεµο και, προχωρώντας στη ρήξη µε το SPD, ταυτίστηκε µε τη Ρόζα Λούξεµπουργκ, τον Καρλ Λίµπκνεχτ, την Κλάρα Τσέτκιν και άλλους µε τους οποίους συγκρότησαν µαζί την ηγεσία του «Σπάρτακου».
Υποστήριξε θερµά την Οκτωβριανή Επανάσταση και την πολιτική των µπολσεβίκων. Υποστήριξε τη µετεξέλιξη της «Ένωσης Σπάρτακου» σε Κοµµουνιστικό Κόµµα Γερµανίας (KPD) και την ένταξή του στην 3η Διεθνή.
Το 1919, ήδη βαριά άρρωστος, πέθανε δυο βδοµάδες µετά την είδηση για τη δολοφονία της Ρόζας Λούξεµπουργκ και του Καρλ Λίµπκνεχτ.
Σε αντίθεση µε τη βαθιά εκτίµηση του Λένιν και όλης της «παλιάς φρουράς» των µπολσεβίκων απέναντι στα στελέχη του «Σπάρτακου», η µετέπειτα σοβιετική ηγεσία της σταλινικής εποχής αντιµετώπισε µε βαθιά καχυποψία, ουσιαστικά µε εχθρότητα, τις απόψεις αυτής της ηρωικής ηγετικής οµάδας. Το έργο του Μέρινγκ (όπως και των άλλων συντρόφων του) συκοφαντήθηκε και αποσιωπήθηκε, έχοντας να αντιµετωπίσει τη ρετσινιά του «λουξεµπουργκισµού».
Άλλο ένα βιβλίο για τον Μαρξ; Όχι ακριβώς. Το βιβλίο του Φραντς Μέρινγκ, «Καρλ Μαρξ, η ιστορία της ζωής του», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Redmarks σε μετάφραση του Χρήστου Υφαντή κομίζει από πολλές πλευρές καινούργια πράγματα, παρότι είναι γραμμένο πριν από περίπου 100 χρόνια.
Και κομίζει καινούργια πράγματα γιατί κατ’ αρχάς πρόκειται για το πρώτο βιβλίο του αγνοημένου από τους εμπορικούς και κομματικούς εκδοτικούς μηχανισμούς Γερμανού σοσιαλιστή δημοσιογράφου, που εκδίδεται στα ελληνικά (μη νομίσετε: και σε άλλες δυτικές γλώσσες άργησε πάρα πολύ να μεταφραστεί το έργο του και ειδικά ετούτο το βιβλίο).
Ο αναγνώστης θα καταλάβει από τον πρόλογο κιόλας του συγγραφέα ότι πρόκειται για μια «αιρετική» βιογραφία, μια βιογραφία που αμφισβητεί το αλάθητο του «εικονίσματος», μια βιογραφία που φέρνει τον «άγιο» της Αριστεράς, στο επίπεδο του πραγματικού ανθρώπου, με τις μεγαλειώδεις στιγμές του, τα προσωπικά του βάσανα, αλλά και τα λάθη του. Ο Μέρινγκ πέθανε στρατευμένος στο στρατόπεδο της Ρόζας Λούξεμπουγκ (η οποία έχει συμβάλει στη συγγραφή ενός κεφαλαίου του εν λόγω βιβλίου) και των συντρόφων της, παραμένοντας πεπεισμένος μαρξιστής έως το τέλος της ζωής του. Ωστόσο παρέμεινε επίσης αθεράπευτα αντικειμενικός επιμένοντας να μεταφέρει στον αναγνώστη ό,τι είναι δυνατόν κοντύτερα στην αλήθεια.
Από αυτή την άποψη η έκδοση αυτή αποτελεί μια σημαντική συμβολή στην κατανόηση των συνθηκών και της διαδικασίας οικοδόμησης της Α’ Διεθνούς, δηλ. του πρακτικού έργου του Μαρξ, μέσα από, πολλές φορές, άγνωστα στο ελληνικό κοινό επεισόδια. Μορφές όπως ο Μπακούνιν, ο Λασάλ, ο Προυντόν ξαναμπαίνουν στο κάδρο έξω από την «ορθοδοξία» που κληροδότησαν οι σοβιετικές αρχές από τη δεκαετία του 1930 και μετά.
Όμως το ενδιαφέρον του Μέρινγκ δεν εξαντλείται στα πρακτικά πολιτικά ζητήματα: ο συγγραφέας απλώνει μπροστά μας ολόκληρο το θεωρητικό οπλοστάσιο που παράχθηκε από την πένα του μεγάλου Γερμανού επαναστάτη: η σημασία της φιλοσοφίας, τι είδους πολιτικό πρόγραμμα και σε συμμαχία με ποιους, η ουσία του «Κεφαλαίου», όλα αυτά αναλύονται συνοπτικά, στο πλαίσιο των επίδικων ιστορικών ζητημάτων της εποχής. Ζητήματα όμως που, όπως θα διαπιστώσει εύκολα ο αναγνώστης, είναι εξαιρετικά επίκαιρα και σήμερα.
Αλλά επειδή μιλάμε για βιογραφία, από το βιβλίο δεν μπορούσαν να λείπουν οι αναφορές στις προσωπικές στιγμές του Μαρξ. Μια ζωή εξορία, μια ζωή προσωπικά βάσανα και κακουχίες, αλλά και δύο καταλυτικές σχέσεις χωρίς τις οποίες πιθανότατα η κληρονομιά που μας άφησε ο Μαρξ θα ήταν πολύ πιο φτωχή: η γυναίκα του Τζέννυ και ο φίλος του Φρίντριχ (Ένγκελς). Όμως, παρά το μοναδικό χαρακτήρα αυτών των δεσμών ο Μέρινγκ δεν παραλείπει να αναφέρει ακόμη και τη μοναδική στιγμή που ψυχράνθηκαν οι σχέσεις του Μαρξ με τον Ένγκελς.
Από τη σκοπιά του ο Χρ. Υφαντής δεν έχει κάνει απλώς μια μετάφραση: προσπάθησε τόσο στον εκτενή πρόλογό του, αλλά και στις αναλυτικές παραπομπές να διευκολύνει τον αναγνώστη «εισάγοντάς» τον στα ζητήματα της τότε εποχής, μη διστάζοντας πολλές φορές να διαφανεί η δική του αποκρυσταλλωμένη άποψη, χωρίς ποτέ ωστόσο να απομακρυνθεί από την αρχή του ίδιου του Μέρινγκ για την πολιτική αναγκαιότητα να μεταφέρουμε στις νέες γενιές την αλήθεια.
Έγραψαν για τον συγγραφέα και το βιβλίο:
«Τη στιγµή αυτή δεν µπορούσαµε να προσφέρουµε τίποτε πιο ωραίο στις µάζες για να τους θυµίσουµε τις καλύτερες παραδόσεις τους».Ρόζα Λούξεµπουργκ – Γενάρης 1918, µε αφορµή την έκδοση του βιβλίου του Μέρινγκ για τον Μαρξ
«Ο Μέρινγκ είναι ένας άνθρωπος που όχι µόνο θέλει, αλλά ξέρει και να είναι µαρξιστής». Λένιν, 1908
«Η εξαιρετική ιστορική αίσθηση του Μέρινγκ, η πλατιά του µόρφωση και η κατανόηση από µέρους του της υλιστικο-ιστορικής µεθόδου έδωσαν εξαιρετικά αποτελέσµατα. Με το δυνατό και λαµπρό ύφος, ασχολήθηκε µε προβλήµατα πολύ σύνθετα: ανέλυσε την ιστορία της Πρωσίας, την αριστοκρατία των γαιοκτηµόνων και το µύθο των Χόεντζολερν, την ιστορία της γερµανικής σοσιαλδηµοκρατίας, τη γένεση του µαρξισµού, έθεσε προβλήµατα της ιστορίας, της λογοτεχνίας και της φιλοσοφίας. Οι µελέτες του πάνω σ’ αυτά τα θέµατα αποτελούν ακόµα σήµερα έγκυρα όργανα για να προσεγγίσει κάποιος επιστηµονικά αυτά τα φαινόµενα». Πρέντραγκ Βρανίτσκι
«Θεωρώ ακόµα σήµερα το έργο του Μέρινγκ “Karl Marx: The Story of his Life” (αγγλική έκδοση, Νέα Υόρκη, Covici, Friede, 1935) την καλύτερη αναφορά στη ζωή και τη σκέψη του Μαρξ. Βασίζεται, εν µέρει, σε προσωπικές συνεντεύξεις µε συνεργάτες του Μαρξ, κι ένα µέρος του βιβλίου είχε γραφτεί από τη Ρόζα Λούξεµπουργκ. Η βιογραφία του David McClellan “Karl Marx: His Life and Thought” είναι πιο εκσυγχρονισµένη, αλλά δεν έχει τη ζωντάνια και τη θέρµη που έδωσε ο Μέρινγκ στο δικό του εγχείρημα». Mourray Bookchin, στο βιβλίο του «Τρίτη επανάσταση»
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα
Ο Φραντς Μέρινγκ (Franz Erdman Mehring, 1846-1919) υπήρξε ένας από τους γνωστότερους µαρξιστές της «γενιάς» που, στη Γερµανία, διαδέχθηκε τους Μαρξ και Ένγκελς.
Υπήρξε δραστήριο στέλεχος του Σοσιαλδηµοκρατικού Κόµµατος (SPD) µε σηµαντικό ρόλο στην προγραµµατική συζήτηση και στον Τύπο του κόµµατος.
Το 1914 διαφώνησε µε τους Σοσιαλδηµοκράτες για τη στάση απέναντι στον Α’ Παγκόσµιο Πόλεµο και, προχωρώντας στη ρήξη µε το SPD, ταυτίστηκε µε τη Ρόζα Λούξεµπουργκ, τον Καρλ Λίµπκνεχτ, την Κλάρα Τσέτκιν και άλλους µε τους οποίους συγκρότησαν µαζί την ηγεσία του «Σπάρτακου».
Υποστήριξε θερµά την Οκτωβριανή Επανάσταση και την πολιτική των µπολσεβίκων. Υποστήριξε τη µετεξέλιξη της «Ένωσης Σπάρτακου» σε Κοµµουνιστικό Κόµµα Γερµανίας (KPD) και την ένταξή του στην 3η Διεθνή.
Το 1919, ήδη βαριά άρρωστος, πέθανε δυο βδοµάδες µετά την είδηση για τη δολοφονία της Ρόζας Λούξεµπουργκ και του Καρλ Λίµπκνεχτ.
Σε αντίθεση µε τη βαθιά εκτίµηση του Λένιν και όλης της «παλιάς φρουράς» των µπολσεβίκων απέναντι στα στελέχη του «Σπάρτακου», η µετέπειτα σοβιετική ηγεσία της σταλινικής εποχής αντιµετώπισε µε βαθιά καχυποψία, ουσιαστικά µε εχθρότητα, τις απόψεις αυτής της ηρωικής ηγετικής οµάδας. Το έργο του Μέρινγκ (όπως και των άλλων συντρόφων του) συκοφαντήθηκε και αποσιωπήθηκε, έχοντας να αντιµετωπίσει τη ρετσινιά του «λουξεµπουργκισµού».
Κριτικές
Δεν βρέθηκαν δημοσιεύσεις
