Ο μακεδονικός αγώνας ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΟ

Από την ίδρυση της Εξαρχίας το 1870 είχε δοθεί το δικαίωμα στους Βουλγάρους να επεκταθούν, με τη μορφή εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας, σε αρκετά μεγάλη περιοχή. Την περίοδο αυτή η προσοχή της βουλγαρικής κυβερνήσεως συγκεντρώνεται στην Ανατολική Ρωμυλία κυρίως, ενώ στη Μακεδονία και στη Θράκη εργάζεται η Εξαρχία, όχι μόνο στο εκκλησιαστικό, αλλά και στο εθνικό-πολιτικό πεδίο. Η εγκατάσταση μητροπόλεων της Εξαρχίας, και η αποστολή αντιπροσώπων της σε όλα τα κέντρα, αποτέλεσε τη βάση για μια ισχυρή οργάνωση των Βουλγάρων που σύντομα επεκτάθηκε από τα βόρεια προς τα νότια διαμερίσματα της Μακεδονίας. Ως το 1900 θα υπάρχουν έξι Βούλγαροι επίσκοποι (Πελαγωνία, Στρώμνιτσα, Νευροκόπι, Δίβρα, Βέλες και Αχρίδα). Αντίστοιχα υπάρχουν 26 ελληνικές μητροπόλεις. Συγχρόνως γίνεται σύσταση βουλγαρικών κοινοτήτων σαν αναγκαία προϋπόθεση για την ίδρυση σχολείων και τη διάδοση της βουλγαρικής εθνικής ιδέας. Βούλγαροι δάσκαλοι τοποθετούνται στη Μακεδονία, ενώ συστηματικά πια αρχίζει η επιλογή και μόρφωση ντόπιων γι’ αυτό το σκοπό…