Για την Οντολογία του Κοινωνικού Είναι

Προς το τέλος της ζωής του ο Γκέοργκ Λούκατς (Georg Lukacs) προέβηκε σε μια σύνθεση των ιδεών που ανέπτυξε μετά το πέρασμά του στο μαρξισμό το 1919, πρώτα στη θεωρία της λογοτεχνίας και μετά στη φιλοσοφία. Καρπός της εργασίας του ήταν τα δυο μεγάλα καταληκτικά έργα του, Η Ιδιοτυπία του Αισθητικού (1963) και Για την Οντολογία του Κοινωνικού Είναι. Στην Οντολογία, το τελευταίο, μεταθανάτια εκδομένο έργο του, ο επιφανής Ούγγρος μαρξιστής επιχειρηματολογεί ότι ο μαρξισμός εμπεριέχει μια υλιστική οντολογία της πραγματικότητας, θεμελιωμένη στο ρίζωμα του κοινωνικού είναι στην εργασία.

Η παρούσα έκδοση περιλαμβάνει δυο κομβικά κεφάλαια της Οντολογίας: «Οι βασικές οντολογικές αρχές του Marx» και «Εργασία».

Εκθέτουν τον πυρήνα της προβληματικής του Lukacs. Βασιζόμενος στον Marx αναπτύσσει τις ιδέες του για την εργασία ως μοντέλο κάθε δημιουργικής ανθρώπινης δραστηριότητας, περιλαμβανόμενης της επιστήμης και της τέχνης, και ως θεμέλιο των ηθικών αξιολογήσεων, εδραζόµενων στη δεοντολογία και τις αρχές που διαμορφώνονται κατά τη διαδικασία της εργασίας. Η επιχειρηματολογία του Lukacs, πολύπλευρη, συστηματική και λεπτή, απλώνεται για να αγκαλιάσει την ολότητα του κοινωνικού είναι, τόσο στη σύμφυτή του δυναμική της αυξανόμενης κοινωνικοποίησής του, όσο και στις αλλοτριωτικές στρεβλώσεις του υπό τον καπιταλισμό. Η Οντολογία αποτελεί την τελευταία λέξη του μαρξισμού στον 20ό αιώνα και ένα ζωτικό σημείο εκκίνησης για την ανανέωσή του στην εποχή µας.

Το έργο του Lukacs, «Για την Oντολογία του Kοινωνικού Είναι», απεικονίζεται, ιδωμένο συνολικά, ως μια αληθινή φιλοσοφική εγκυκλοπαίδεια του σύγχρονου μαρξισμού. Ήταν προ πολλού αισθητή η ανάγκη μιας αποκατάστασης και μιας προσεκτικής επανεξέτασης των κύριων κατηγοριών της μαρξιστικής σκέψης, για να εδραιωθεί η στιβαρότητά τους, να αποδειχθεί η δύναμή τους για την καθολική συμπερίληψη και να εξαγνιστούν από τις δογματικές στρεβλώσεις και σκωρίες. Μια κατευθυντήρια ιδέα διαπερνά το έργο: αν και ο ίδιος ο Marx δεν διατύπωσε την μέθοδό του σε μια συστηματική και περιεκτική μορφή, αγκαλιάζοντας τους κύριους τομείς της φιλοσοφικής επιστήμης –από την οντολογία και τη γνωσιοθεωρία στη λογική– η σκέψη του περικλείει ένα ομογενές και συστηματικό σύνολο κατηγοριών, του οποίου ο πλούτος και η εξαιρετική γονιμότητα ζητούν την αξιοποίησή τους. Είναι ακριβώς ο προτεινόμενος στόχος της Οντολογίας του Lukacs. Η συνολική έκδοση του έργου και η μετάφρασή του θα αφυπνίσουν, ασφαλώς, πολυάριθμες συζητήσεις, αλλά την ίδια στιγμή θα επιβεβαιώσουν, πιστεύουμε, την πραγματοποίηση του φιλόδοξου προγράμματός του.

Από την Εισαγωγή του Nicolas Tertulian