Η αυτολογοκριμένη μνήμη

Τα τάγματα ασφαλείας και η μεταπολεμική εθνικοφροσύνη
267353
Συγγραφέας: Κωστόπουλος, Τάσος
Εκδόσεις: Φιλίστωρ
Σελίδες:200
Ημερομηνία Έκδοσης:01/05/2005
ISBN:9789603690825


Εξαντλημένο από τον Εκδοτικό Οίκο

Περιγραφή


[...]«Η αυτολογοκριμένη μνήμη» καταγράφει την επιχειρηματολογία και τα ιδεολογήματα, βάσει των οποίων επιχειρήθηκε μεταπολεμικά η δικαίωση του ένοπλου δωσιλογισμού. Εγχείρημα πολλαπλά επίκαιρο, καθώς στις μέρες μας η ιστορία της δεκαετίας του '40 ξαναγράφεται με διακηρυγμένο στόχο την προσαρμογή της ελληνικής κοινωνίας στη νεοταξική «κανονικότητα» του τέλους της Ιστορίας και της ταύτισης κάθε δομικής αντιπολίτευσης με την «τρομοκρατία».

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου







ΚΡΙΤΙΚΗ



Αν την τελευταία δεκαετία του 20ού αιώνα μπορούμε, σύμφωνα με τον Max Friss, να τη χαρακτηρίσουμε εποχή «αμνημοσύνης», την πρώτη του 21ου θα υποστήριζα ότι αυτό που τη χαρακτηρίζει είναι η συνειδητή πια και διάχυτη προσπάθεια μετα-αναθεωρητικών αντιστροφών τόσο του αξιακού περιεχομένου των εννοιών που μας συνέχουν από την εποχή του Διαφωτισμού, όσο συνακόλουθα και αναγκαία των γεγονότων που συγκροτούν την ιστορική μας μνήμη.

Το φαινόμενο έχει αρχίσει να παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, εμφανίστηκε δε και στα καθ' ημάς όχι τόσο στο πεδίο των ιστορικών, όπου οι μεθοδολογικές πειθαρχίες είναι λίγο-πολύ σαφέστερες και καθολικότερα αποδεκτές, όσο στο πεδίο των υπόλοιπων κοινωνικών επιστημών, και ιδιαίτερα σ' αυτό της Πολιτικής Επιστήμης.

Εδώ μια μετα-νεωτερική αντίληψη ενός αυτοχαρακτηριζόμενου «νέου κύματος στην επιστήμη», υπερβαίνοντας συνειδητά και αυθαίρετα επιστημονικές πειθαρχίες και μεθοδολογικούς κανόνες -και η Πολιτική Επιστήμη έχει προφανώς και επιστημονικές πειθαρχίες και μεθοδολογικούς κανόνες- μέσω των στηλών της εφημερίδας «Τα Νέα», την άνοιξη του 2004, ήρθε να συνταυτιστεί με λογοτεχνικές απόπειρες της δεκαετίας του '90, του επιπέδου της «Ελένης» του Γκατζογιάννη και της «Ορθοκωστά» του Βαλτινού, και να επαναφέρει στη μνήμη τις μετεμφυλιακές θεωρήσεις του προπαγανδιστικού λόγου της εθνικοφροσύνης , για τα μεγάλα και τραυματικά που βίωσε ο κοινωνικός μας σχηματισμός στη δεκαετία του 1940, σε μεγάλο βαθμό με τα ίδια ακριβώς επιχειρήματα σε ένα ίσως πιο εκσυγχρονισμένο και επιστημονικοφανές πλαίσιο.

Στις δύο τελευταίες συναντήσεις του δικτύου για τη μελέτη των εμφύλιων πολέμων στη Σαμοθράκη πέρσι και ιδιαίτερα στην Πρέβεζα φέτος -ίσως γιατί σ' αυτή δεν είχαμε το εθνικό-ενωτικό κλίμα του πανευρωπαϊκού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου- αναδείχτηκαν καθαρά και η ιδεολογικο-πολιτική στοχοθεσία και οι μέθοδοι στις οποίες στηρίζεται όλη τούτη η προσπάθεια και η χρήση του ιστορικού γίγνεσθαι που αυθαίρετα επιχειρεί και η αδυναμία ενός στοιχειώδους επιστημονικού διαλόγου με τους φορείς αυτών των απόψεων.



Απάντηση στην αντιστροφή του νοήματος



Απέναντι σ' αυτές τις συνειδητές απόπειρες αντιστροφής του νοήματος και του αντιφασιστικού χαρακτήρα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και της συνακόλουθης πρωτοφανέρωτης λαϊκής αντίστασης, που υπερέβαινε τις κυρίαρχες αστικές πολιτικές επιλογές και οδηγούσε σε μια αριστερή ταυτότητα το μέγιστο των αγωνιστών που την πλαισίωσαν παντού στην Ευρώπη, το βιβλίο του Τάσου Κωστόπουλου αποτελεί μια επιστημονικά άψογη και εξαντλητικά ολοκληρωμένη ιστορική μονογραφία.



Αποτελεί μια πολιτική, με τη βαθύτερη έννοια του όρου, πράξη αντίστασης.



Η δε αποδοχή που έχει ήδη από το ευρύτερο αναγνωστικό κοινό -δεύτερη έκδοση σ' ένα πεντάμηνο -αποδεικνύει αυτό που έγραφε και ο Κώστας Βούλγαρης στις «Αναγνώσεις της Κυριακάτικης Αυγής» στην κριτική του για το βιβλίο, ότι: « Η ανάγκη της κοινωνίας για αφηγήσεις του άμεσου παρελθόντος παραμένει ισχυρή, τώρα μάλιστα που το απολιτικό αίτημα των ίσων αποστάσεων μπορεί να ικανοποιηθεί διά της "υπερβάσεως" του σχήματος του αντιφασιστικού Μεγάλου Πολέμου, μέσα από καινοφανείς και ρηξικέλευθες προσεγγίσεις. Εστιάζοντας, π.χ., στην εντοπιότητα, στο φαντασιακό, στα ανθρωπολογικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά, ή αναγορεύοντας τις τοπικές και εθνοτικές αντιθέσεις ως κυρίαρχες, σε σχέση με το ίδιο το γεγονός και τα διακυβεύματα του πολέμου. Οχι για να εμπλουτιστεί η εικόνα που έχουμε, να τροποποιηθεί, να γειωθεί περισσότερο στην πραγματικότητα, αποκαθάροντας την και από τις μυθολογίες που επικάθισαν, αλλά για να καταργηθεί η δεσπόζουσα πρόσληψη της, αφαιρώντας της το πολιτικό στοιχείο, σκιάζοντας την έντονη και γενικευμένη διαδικασία πολιτικοποίησης μιας ολόκληρης κοινωνίας» που δημιούργησε.

Απέναντι σ' αυτή την τάση μιας δήθεν εμπειρικής και δήθεν απολίτικης και αποϊδεολογικοποιημένης προσέγγισης του χθες χρόνου, που στο βάθος της προσπαθεί να κρυφτεί το νεο-συντηρητικό προσωπείο μιας μετα-νεωτερικής και μετα-αναθεωρητικής σχολής ιστορικών και πολιτικών επιστημόνων της σημερινής νέας τάξης πραγμάτων, με ό,τι αυτή εμπεριέχει, η εργασία που καταθέτει ο Κωστόπουλος, με τα εξαντλητικά ντοκουμέντα της, το αδημοσίευτο και δημοσιευμένο αρχειακό υλικό που φέρνει στο φως, τα αποσπάσματα από εφημερίδες και πρακτικά της Βουλής, που θυμίζουν στους παλιότερους και φωτίζουν στους νεότερους χαρακτηριστικές στιγμές και γεγονότα, τις λεπτομερείς και ενδιαφέρουσες σημειώσεις, τη δευτερογενή βιβλιογραφία της -12 ολόκληρες σελίδες καταλαμβάνει η βιβλιογραφία που παραθέτει-, αλλά και τις συγκλονιστικές φωτογραφίες από τη δράση των Ταγμάτων Ασφαλείας που εμπεριέχει ως παράρτημα, έρχεται να αφαιρέσει κάθε επιχείρημα συμψηφισμού και άρα υποδόριας νομιμοποίησης της «μαύρης τρομοκρατίας» ως δήθεν φυσικής αντίδρασης στην ομόλογή της «ερυθρά τρομοκρατία», κάθε επιχείρημα επιστροφής στην περίφημη θεωρία των τριών γύρων, κάθε νεόκοπη προσπάθεια, όπως αυτή του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Σαρτζετάκη να μας επιστρέψει στη φρασεολογία και το κλίμα της δεκαετίας του '50.

Ερχεται ψύχραιμα και με έναν λόγο απλό και κατανοητό, μετά εξήντα χρόνια, να δείξει με στοιχεία και των ίδιων των ταγματασφαλιτών -και αυτό είναι από τα πιο αποκαλυπτικά μέρη του βιβλίου- το γιατί στην κοινωνική συνείδηση και μνήμη οι γερμανοντυμένοι «ταγματασφαλίτες», όπως τους είχε η κοινωνία βαφτίσει από τότε, παραμένουν ηθικά απόβλητοι στην ευρύτερη κοινή συνείδηση.



Η ενσωμάτωση στον εθνικόφρονα κορμό



Ενας αγνός αστός, αντιστασιακός τού τότε, όπως και της πρόσφατης δικτατορίας, ο Θεόφιλος Φραγκόπουλος, περιγράφει καθαρά τούτη την κοινωνική αίσθηση. Πρόκειται, γράφει στην «Τειχομαχία» του, για «έναν φρικαλέο συρφετό από αληταριό και χυδαιότητα, που προξενούσε τον αποτροπιασμό και την αηδία και στους ίδιους τους πιο λυσσαλέους αντικομμουνιστές...»

Γεγονός που αναδεικνύει και εξηγεί ταυτόχρονα, όπως αποδεικνύει ο Κωστόπουλος, και το γιατί ενώ οι ίδιοι οι υπηρετήσαντες στα Τάγματα Ασφαλείας -που δημιούργησαν και όπλισαν οι κατακτητές ναζί, ύστερα από εισήγηση της «κυβέρνησης» του Κουίσλιγκ «πρωθυπουργού» Ιωάννη Ράλλη- ενσωματώθηκαν στον εθνικόφρονα κορμό, φτάνοντας να πάρουν επί χούντας και συντάξεις «αντιστασιακών»! Τα στρατιωτικά σώματα, στα οποία υπηρέτησαν ένοπλα τον κατακτητή, ούτε νομιμοποιήθηκαν ποτέ ούτε αποκαταστάθηκαν από τη νικήτρια του εμφυλίου πολέμου αστική τάξη, της οποίας, και μάλιστα του βενιζελογενούς εν πολλοίς τμήματός της, δημιούργημα υπήρξαν.

Αποκαλυπτικός στο σημείο αυτό ο βαθιά διεισδυτικός λόγος τού επίσης βενιζελογενούς πολιτικού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη: «Το δράμα της Ελλάδος οφείλεται εις ένα κατά βάσιν γεγονός ότι η ιθύνουσα τάξις της χώρας δεν εξεπλήρωσεν εις την σκληράν εκείνην περίοδον του έθνους το χρέος το οποίον είχε έναντι του λαού και έναντι της ελληνικής πατρίδος...»

Γι' αυτό στο Λόγο των νικητών του Εμφυλίου μια συνειδητή στρατηγική λήθης, ένας πέπλος σιωπής, μια αυτολογοκριμένη μνήμη -όπως αναφέρει πετυχημένα και ακριβοδίκαια ο τίτλος του βιβλίου- τα ακολουθεί τούτα τα Τάγματα.

Γι' αυτό στον όγκο των δημοσιευμάτων και απομνημονευμάτων αγωνιστών της δεκαετίας του '40, που είδε το φως της δημοσιότητας στη μεταπολιτευτική περίοδο, δεν υπάρχουν καθόλου οι δικές τους μαρτυρίες, οι δικές τους προσπάθειες δικαίωσης.

Η νομική φόρμουλα, την οποία εφηύρε κιόλας το 1945 ο Θεμιστοκλής Τσάτσος: «Από διεθνούς απόψεως, ο σχηματισμός των ταγμάτων ασφαλείας απετέλει ενίσχυσιν της γερμανικής δυνάμεως. Από ελληνικής όμως απόψεως, επειδή υφίστατο εσωτερικός κίνδυνος, ο οποίος έδει να εξουδετερωθή, νομίζω ότι οι δημιουργήσαντες τα τάγματα ασφαλείας δεν ενεφορούντο από προδοτικήν διάθεσιν», μπορεί να αρκούσε για την απαλλαγή σχεδόν όλων όσοι έφτασαν μπροστά στο Ειδικό Δικαστήριο Δωσιλόγων στις συνθήκες τού τότε, ποτέ όμως δεν στάθηκε αρκετός για να στοιχειοθετήσει μια ευρύτερη νομιμοποίηση των ταγμάτων.

Γι' αυτό και θα υποστήριζα, τελειώνοντας, σε αντίθεση με την καταληκτήρια φράση του συγγραφέα τού βιβλίου -ας υπάρξει και κάποια επιτέλους αντίθεση μαζί του-, ότι και εδώ όπως και αλλού η προσπάθεια να ξαναγραφτεί η Ιστορία με τον τρόπο που επιχειρούν διανοούμενοι του «νέου κύματος», αποτελεί μια μόδα που επειδή δεν μπορεί να στηριχτεί σε στοιχεία, έχει προσδιορισμένη ημερομηνία λήξης. Και όσο κατατίθενται έρευνες όπως αυτή που παρουσιάζουμε, τούτη η ημερομηνία έρχεται κοντύτερα.



ΑΛΚΗΣ ΡΗΓΟΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 17/02/2006

Κριτικές

Το βιβλιο αυτο ανηκει στην λεγομενη "επικινδυνη ιστοριογραφια" και εξηγουμαι για το τι εννοω με αυτη την ομολογουμεως περιεργη φραση. Βιβλια ιστοριας οπως του Τασου Βουρνα η του Βασιλη Ραφαηλιδη (για να αναφερω δυο κλασικα παραδειγματα γνωστων ιστοριογραφων της Αριστερας), ειναι τοσο εμφανεστατα ατεκμηριωτα και προχειρογραμμενα (ειδικα του Ραφαηλιδη), που δεν χρειαζεται ιδιαιτερος κοπος ωστε καποιος να τα αντικρουσει και να τα αποδομησει! Η περιπτωση του Κωστοπουλου ομως ειναι εκ διαμετρου αντιθετη. Τηρει ολες τις αρχες μεθοδολογιας που προβλεπονται απο την επιστημονικη ιστοριογραφια. Παραθεση πλουσιας βιβλιογραφιας στο τελος του βιβλιου, με πληθος πρωτογενων και δευτερογενων πηγων ποικιλης προελευσεως και συνεχεις παραπομπες στις πηγες, μεσα στο κειμενο του, υπο μορφη σημειωσεων. Μεχρι εδω ολα καλα. Ας εξετασουμε λοιπον πως διαπραγματευεται το θεμα του βιβλιου του ο Κωστοπουλος. Αντικειμενο της ερευνας του ειναι η ιστορια (δημιουργια και δραση) των Ταγματων Ασφαλειας επι Κατοχης και κυριως, το πως αντιμετωπισαν το φαινομενο των Τ.Α. το μετεμφυλιακο κρατος (θεσμικα και οχι μονο) και η ιστοριογραφια απο την μερια των νικητων του Εμφυλιου.
Παραθετει ενδιαφεροντα στοιχεια, αλλα το προβλημα εγκειται στο γεγονος οτι δεν παρουσιαζει την ευρυτερη εικονα της Κατοχης προκειμενου να κατανοησει επαρκως ο αναγνωστης, ποια ηταν τελος παντων η δραση του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ στην ολοτητα του, προκειμενου να κατανοηθει τοσο η δημιουργια των Τ.Α., οσο και η μαζικοτητα της ενταξης σε αυτα και μαλιστα προς το τελος της Κατοχης! Χωρις αυτα τα στοιχεια, η αφηγηση μοιραια καταντα μονοδιαστατη! Προς τιμην του, παραθετει τις κατηγοριες ανθρωπων στις οποιες χωριζονται (βασει κινητρων) οι ανθρωποι οι οποιοι καταταχθηκαν στα Τ.Α., χωρις ομως να αναλυσει σε βαθος αυτα τα κινητρα. Προς τιμην του επισης, αναφερει και τα επιχειρηματα υπερασπισης των Ταγματων, απο την μερια της εθνικοφρονου ιστοριογραφιας, χωρις ομως παλι να επιχειρει σε μια βαθος αναλυση η εστω αντικρουση! Ενδιαφερον παντως παρουσιαζει η παραθεση στοιχειων που κανει για την εξελιξη της οπτικης της εθνικοφρονου ιστοριογραφιας ανα τις δεκαετιες που περασαν μετα την Κατοχη.
Ως προς την τεκμηριωση που κανει στα γεγονοτα, απο τις πηγες που χρησιμοποιει για την περιοδο της Κατοχης, θα αναφερω τις δυο πιο προβληματικες. Η μια ειναι ο Πολυχρονης Ενεπεκιδης, τον οποιο χρησιμοποιει ο Κωστοπουλος αρκετα και η αλλη πηγη ειναι ο Χαιντς Ριχτερ, τον οποιο χρησιμοποιει λιγοτερο. Ο Ενεπεκιδης ειχε συγγραψει βιβλιο οπου υποτιθεται οτι παρεθετε το πως εβλεπαν την ελληνικη αντισταση οι ιδιοι οι Γερμανοι, μεσα απο τα "μυστικα αρχεια της Βερμαχτ" (συμφωνα με τον τιτλο του βιβλιου), τα οποια αρχεια ερευνησε ο Ενεπεκιδης. Στην πραγματικοτητα ομως, αυτα τα περιβοητα αρχεια, ηταν μονο το αρχειο του υπαξιωματικου Βεντε, ο οποιος υπηρετουσε στην υπηρεσια Ic της Βερμαχτ. Μια υπηρεσια πληροφοριων οπου δεχοταν πληθος αναφορων απο εμμισθους συνεργατες της, απο τις πλεον αξιοπιστες, εως τις πλεον αναξιοπιστες, χωρις να εχουν την δυνατοτητα να τις αξιολογησουν επαρκως πολλες φορες. Οποιος εχει στοιχειωδεις γνωσεις της Κατοχικης Ιστοριας και αναγνωσει το βιβλιο του Ενεπεκιδη, κατανοει οτι αναμεσα σε εγκυρες πληροφοριες, υπαρχει και πληθος αναξιοπιστων η και ανεξακριβωτων, για γεγονοτα που ουδεποτε συνεβησαν! Επομενως ως πηγη ιστοριας, ειναι λιαν αμφιλεγομενο βιβλιο! Οσον αφορα τον Ριχτερ, ο Χαγκεν Φλαισερ, ο οποιος ειναι κι αυτος Γερμανος, φιλοεαμικος και πανεπιστημιακος καθηγητης Ιστοριας σαν τον Ριχτερ, στο κλασικο του εργο "Στεμμα και Σβαστικα", αναφερει 23 φορες στις υποσημειωσεις, το βιβλιο του Ριχτερ ως παραδειγμα εργου που βριθει ανακριβειων η και συνειδητων διαστρεβλωσεων γεγονοτων και κειμενων και τον κατηγορει επισης για παραθεση φτωχης βιβλιογραφιας, την οποια σε σημεια φαινεται (απο λαθη και κενα) οτι δεν την εχει διαβασει καν ο Ριχτερ!!
Τελος, δυο χτυπητα παραδειγματα διαστρεβλωμενης παρουσιασης των γεγονοτων απο την μερια του Κωστοπουλου, ειναι ο ατσαλος τροπος του να παρουσιασει τον δικτατορα Γεωργιο Παπαδοπουλο ως μελος των Τ.Α., χρησιμοποιωντας λιαν αμφιλεγομενα στοιχεια! Αγνοει το βιβλιο "Ο Γριβας και η Χ, Το Χαμενο Αρχειο" του Σπυρου Παπαγεωργιου, το οποιο κυκλοφορησε 1 ετος νωριτερα απο το βιβλιο του Κωστοπουλου και μεσα στο οποιο θα μπορουσε να βρει το ονοματεπωνυμο του Παπαδοπουλου στον καταλογο μελων της "Χ". Αξιζει επισης να μελετησει κανεις την ερευνα που εκανε ο Λεωνιδας Καλλιβρετακης σχετικα με το ζητημα ενταξης η μη του Παπαδοπουλου στα Τ.Α., ενα ετος αφοτου κυκλοφορησε το βιβλιο του Κωστοπουλου, προκειμενου να δει ο αναγνωστης, πως γινεται μια ψυχραιμη και ενδελεχης αξιολογηση των στοιχειων απο εναν ανθρωπο που σε καμια περιπτωση δεν ειναι "χουντικος", αλλα απλως ερευνα σοβαρα! Το θεμα αυτο παντως εχει ληξει οριστικα επειτα απο την κυκλοφορια του 1ου τομου της βιογραφιας του Παπαδοπουλου, απο τον Μανο Χατζηδακη.
Το αλλο χτυπητο παραδειγμα διαστρεβλωσης απο την μερια του Κωστοπουλου, ειναι το πως παρουσιαζει τις αποψεις περι Τ.Α. του στρατηγου Λεωνιδα Σπαη, τον οποιον εκθειαζει ως τον μονο εκπροσωπο της εθνικοφροσυνης που ειχε το σθενος και μαλιστα επι 21ης Απριλιου (1970) να χτυπησει ανελεητα μεσω του βιβλιου του, τοσο την δραση των Τ.Α., οσο και τις δικαιολογιες υπερασπισεως των Τ.Α. απο την πλευρα των εθνικοφρονων. Πραγματι, τα αποσπασματα που παραθετει απο τον Σπαη ειναι ακριβη! Αυτο που ομως παραλειπει να αναφερει, ειναι οτι ο Σπαης δινει σαφη ελαφρυντικα στους απλους ανδρες που καταταχτηκαν στα Τ.Α. και λεει με σαφη τροπο οτι δεν τους θεωρει προδοτες, οπως πολλοι και ιδιως οι αριστεροι (κατα την ακριβη διατυπωση της φρασεως του) κανουν! Ο Σπαης δηλαδη καταδικαζει την δραση των Τ.Α., δεν αναγνωριζει ελαφρυντικα καθολου στους ιδρυτες-εμπνευστες τους (Ραλλης και διαφοροι στρατηγοι), αλλα αναγνωριζει σαφη ελαφρυντικα στους ανδρες που καταταχτηκαν εκει. Ελαφρυντικα που οχι μονο δεν αναφερει ο Κωστοπουλος ετσι ωστε να εχουμε σφαιρικη εικονα των αποψεων του Σπαη, αλλα απο το γενικοτερο υφος γραφης του, φαινεται οτι ουτε και ο ιδιος αναγνωριζει τετοια ελαφρυντικα σε αυτους τους ανθρωπους!
Κλεινοντας, θεωρω οτι ισχυει απολυτως αυτο που εγραψαν για το βιβλιο του Κωστοπουλου, οι Νικος Μαραντζιδης και Σταθης Καλυβας σε υποσημειωση του βιβλιου τους "Εμφυλια Παθη". Ενδιαφερον βιβλιο, αλλα αγγιζει σε σημεια, τα ορια της προπαγανδας!

Εμπεριστατωμένο και εξαιρετικό σύγγραμα. Σύντομο και λεπτομερές, μας δίνει μια πολύ καλή εικόνα γύρω από τις προσπάθειες που έγιναν σε όλη τη μεταπολεμική περίοδο να μείνει κρυφό το παρελθόν των διαβόητων Ταγμάτων Ασφαλείας, οργανώσεων που χαρακτηρίστηκαν προδοτικές και έμειναν στη συλλογική μνήμη ως ένας ανεξίτηλος λεκές που αμαυρώνει ακόμα και σήμερα τον τιτάνιο αγώνα των Ελλήνων εναντίον των κατακτητών στα χρόνια της Κατοχής. Ιδρυμένα από την δωσιλογική κυβέρνηση του Ι. Ράλλη είχαν ως κύριο στόχο τους το κυνήγι των κομουνιστογεννών αντιστασιακών οργανώσεων (ΕΑΜ -ΕΛΑΣ) και συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς κατακτητές κάνοντας πολλά εγκλήματα. Τα μέλη τους ξαναβαπτίσθηκαν στην κολυμβήθρα του Σιλωάμ με τον Εμφύλιο και διεκδίκησαν κατόπιν, άλλοτε με μεγαλύτερη και άλλοτε με μικρότερη ζέση, τη θέση τους στην Εθνική Αντίσταση προτάσσοντας το ιδεολόγημα του "διμέτωπου αγώνα" μέσα στα πλαίσια της κομουνιστοφοβίας του μετεμφυλιακού κράτους της Δεξιάς και της Χούντας. Το βιβλίο είναι μια προσπάθεια καταγραφής αυτής της ιστορίας. Πολύ καλό με πληθώρα στοιχείων και υποσημειώσεων. Μπράβο στο συγγραφέα του.
Γράψτε μια κριτική
ΔΩΡΕΑΝ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ!

Δωρεάν αποστολή σε όλη την Ελλάδα με αγορές > 30€

ΒΙΒΛΙΑ ΧΕΡΙ ΜΕ ΧΕΡΙ

Γιατί τα βιβλία πρέπει να είναι φτηνά!

ΕΩΣ 6 ΑΤΟΚΕΣ ΔΟΣΕΙΣ

Μέχρι 6 άτοκες δόσεις με την πιστωτική σας κάρτα!