Κριτικές προσεγγίσεις Ι: Αρχαίο θέατρο

Το αρχαίο δράμα διατηρεί μεν την ελληνική του πατρότητα, η αναζήτηση όμως και η έρευνα για τη σκηνική του πραγμάτωση είναι σήμερα οικουμενική. Ως κλασσικό είδος θεάτρου δεν υπακούει στις δεσμεύσεις του χώρου και του χρόνου, αφού η διαχρονικότητα και η καθολικότητα των ιδεών, που εκφράζει, υπερβαίνουν τις χρονικές και τοπικές συντεταγμένες αλλά και η πολυσημία του και η αινιγματικοτητα του, το καθιστούν πρόσφορο έδαφος για ποικίλες σκηνοθετικές αναγνώσεις και διαφορετικές σκηνικές ερμηνείες.

Σκηνοθέτες σε κάθε γωνιά της γης δοκιμάζονται στο corpus της αρχαίας ελληνικής δραματουργίας άλλοτε με περισσότερο και άλλοτε με λιγότερο σεβασμό απέναντι στο κείμενο, στο ήθος και τη διάνοια των ηρώων, στην όψη (σκηνογραφία, ενδυματολογία), στο μέλος (μουσική), εκδηλώνοντας άλλοτε εύλογες και άλλοτε ακραίες εκσυγχρονιστικές τάσεις. Στον παρόντα τόμο -πρώτο μιας σειράς που θα ακολουθήσει- περιλαμβάνονται κριτικές προσεγγίσεις παραστάσεων του αρχαίου δράματος μιας εικοσαετίας (1991-2011), που αποτυπώνουν διαφορετικές σκηνικές αναγνώσεις του αρχαίου τραγικού και κωμικού λόγου από σημαντικούς Έλληνες και ξένους σκηνοθέτες.

Ενδεικτικά αναφέρω τους Κώστα Μπάκα, Γιώργο Θεοδοσιάδη, Αλέξη Σολομό, που συνέδεσαν το όνομά τους με την σκηνοθετική παράδοση του Εθνικού Θεάτρου, τους επιγόνους του Κουν -και της αισθητικής- που το Θέατρο Τέχνης κληροδότησε, Γιώργο Λαζάνη και Μίμη Κουγιουμτζή, τον Σπύρο Ευαγγελάτο του Αμφι-Θεάτρου, τον Διαγόρα Χρονόπουλο και τον Γιώργο Μιχαηλίδη του "Ανοιχτού Θεάτρου", τον Γιάννη Μαργαρίτη του "Θεάτρου της Άνοιξης", τον Νίκο Χαραλάμπους του ΘΟΚ αλλά και τους νεώτερους, Αντώνη Αντύπα, Σταύρο Ντουφεξή, Κώστα Τσιάνο, Θόδωρο Τερζόπουλο, που πήραν τις αποστάσεις τους από τους σκηνοθετικούς κώδικες, που καθιέρωσαν για το αρχαίο θέατρο η Εθνική μας Σκηνή και το Θέατρο Τέχνης, διαμορφώνοντας μια δική τους πρόταση.

Επιπροσθέτως σταχυολογώ τον Λιθουανό Oskaras Corsunovas, τον Αμερικανό Lee Breuer, τον Βούλγαρο Dimiter Gotscheff και τον Σκοπιανό Σλόμπονταν Ουνκόφσκι, των οποίων αντισυμβατικές προσεγγίσεις του αρχαίου δράματος συμπεριλαμβάνονται.