Νυχτερίδες

Ένα κορίτσι δεκατριών χρονών σπάει την πόρτα της εφηβείας και μπαίνει μέσα.
Μια μάνα σκύβει απελπισμένη πάνω από τη λεκάνη της τουαλέτας.
Ένα μεσήλικας είναι πεσμένος κάτω εδώ και ώρες.
Ένας νεαρός περπατάει μέσα στο κρύο με τα χέρια χωμένα στις τσέπες του.
Ένα πατέρας κλαίει τηγανίζοντας πατάτες. Μια Γιούλα έχει τυλίξει το καλώδιο του τηλεφώνου γύρω από το λαιμό της.
Η οικογένεια κάθεται αγαπημένη στο τραπέζι και τρώει κατσικάκι του φούρνου.
Ή μήπως τρώει τα μέλη της;

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Οι άνθρωποι και οι κάθε είδους σχέσεις τους συνήθως κινούνται και εκδιπλώνονται στα πεδία τής λογικής και των κοινά αποδεκτών, προσωπικών και κοινωνικών, συμπεριφορών. Συχνά- πυκνά όμως, κάτω από την ήρεμη επιφάνεια της κανονικότητας κοχλάζουν άγρια ένστικτα, ανομολόγητα πάθη και ένοχα μυστικά, εκδηλώνονται έντονες ψυχικές διαταραχές και διάφορες ακραίες πρακτικές και εκτυλίσσεται μια άλλη, σκοτεινή και απωθημένη πλευρά τής ζωής. Σ' αυτή την άβυσσο της ανθρώπινης ύπαρξης καταδύεται η Λένα Κιτσοπούλου με το πρώτο της βιβλίο , τη συλλογή διηγημάτων «Νυχτερίδες». Στις αφηγήσεις της κυριαρχεί και αποδίδεται αρκετά πειστικά η ζοφερή ατμόσφαιρα της προσωπικής, ψυχολογικής και κοινωνικής δυσανεξίας. Οι συνήθως μικροαστοί, αλλά και περιθωριακοί μερικές φορές, ήρωές της, βιώνουν επώδυνα τους εσωτερικούς τους διχασμούς, βρίσκονται συχνά σε δυσαρμονία με το πολλαπλό εξωτερικό περιβάλλον τους και συντελούν στην ολέθρια έκβαση αυτών των συγκρούσεων. Ετσι, στο πρώτο κιόλας αφήγημα, το «Ο γιος μου ο γύφτος», μια ναρκομανής παρακολουθεί από απόσταση το εγκαταλελειμμένο από την ίδια σε κάποιους Τσιγγάνους παιδί της να καταρρέει κοινωνικά και σωματικά χωρίς να μπορεί να αντιδράσει. Μια δεκατριάχρονη κοπέλα στο διήγημα «Νυχτερίδες», το οποίο δίνει και τον τίτλο στη συλλογή, αφήνει την παιδική αθωότητα και γνωρίζει τον έρωτα και τις ναρκωτικές ουσίες. Στο «Αθήνα, εννέα Δεκεμβρίου», ένας παντρεμένος προσπαθεί σ' ένα εστιατόριο να βρει το θάρρος να πεί στη γυναίκα του ότι θα φύγει την επόμενη μέρα στην Αμερική με μιαν άλλη, μέχρις ότου διαπιστώνει τη ματαίωση των σχεδίων του από ένα δικό του λάθος και την αναχώρηση της ερωμένης του χωρίς αυτόν. Ο Σάκης, ο γάτος μιας μεσοαστικής οικογένειας, παρακολουθεί στο ομώνυμο διήγημα, από τη θέση του αφηγητή, την υποκρισία των ανθρώπων και γίνεται μάρτυρας της σεξουαλικής κακοποίησης ενός μικρού κοριτσιού και των όσων τρομερών ακολουθούν. Ο θάνατος, με την μορφή αφ' ενός της μεθοδικά οργανωμένης αυτοκτονίας και αφ' ετέρου ως ένα αρκετά γκροτέσκο συμβάν με αιτία το φόβο για τον ερχομό του, κυριαρχεί αντίστοιχα στις εξαιρετικά σύντομες εξιστορήσεις «Αβυσσος» και «Τον πολυαγαπημένο μας σύζυγο, πατέρα, θείο και αδελφό». Ως ξαφνική και βίαιη απώλεια διαπραγματεύεται ξανά το θάνατο το διήγημα «Πάει» και καταγράφει το γνήσιο πόνο απέναντι στα λίγο-πολύ τυπικά που τον συνοδεύουν. Ενας πατέρας οδηγείται στην παράνοια και στην ακρότατα βίαια συμπεριφορά όταν μαθαίνει από τη γυναίκα του ότι το παιδί τους δεν είναι δικό του, στο αφήγημα «Α.Π.», ενώ στο «Η τρύπα» μια μητέρα φτάνει στο φόνο του προβληματικού γιου της, αναζητώντας, έστω και μ' αυτόν τον τρόπο, τη λύτρωση.



Νοσηρό σύμπαν



Τα αδιέξοδα των πρόσκαιρων καλοκαιρινών ερωτικών συνευρέσεων σχολιάζει η μικρή αλλά γεμάτη υπαινικτικά βλέμματα διήγηση «Paradise» και στην εκτενέστερη «Φου» περιγράφεται μέσα από τα μάτια ενός ερωτευμένου περιθωριακού η ρημαγμένη ήδη ζωή και η σεξουαλική εκμετάλλευση μιας εικοσάχρονης. Η συλλογή κλείνει με το «Φουστάνι», ένα διήγημα τρομακτικής έντασης για την ανοίκεια ερωτική διέγερση που προκαλεί σ' έναν νεαρό αστυνομικό η μικρή του αδελφή. Αυτές τις θεματικές διαχειρίζεται η συγγραφέας με τους τρόπους της και συνθέτει ένα νοσηρό, απόκοσμο και παράδοξο μυθοπλαστικό σύμπαν. Σ' αυτό κινούνται οι ήρωές της, οι χαρακτήρες των οποίων πλάθονται με επάρκεια, πέρα συνήθως από τα κοινωνικά και ψυχικά όρια. Η έκταση των διηγήσεών της ποικίλλει, από εντελώς ελάχιστη έως πολυσέλιδη και η αφήγησή τους εκφέρεται συνήθως σε πρώτο πρόσωπο, αλλά μερικές φορές και με το σχετικά ουδέτερο και πιο αποστασιοποιημένο τρίτο. Η σκοτεινή θέαση των πραγμάτων της ζωής, στην οποία δεν εισχωρεί καμιά ακτίνα αισιοδοξίας, ενισχύεται, εκτός από την κοινωνική μιζέρια και τις πνιγηρές ενδοοικογενειακές καταστάσεις κάθε μορφής βίας και με τα επαναλαμβανόμενα συμβάντα-μοτίβα του θανάτου και της παιδοκτονίας. Ομως η παιδοκτονία σε κάποια διηγήματα , όπως στο «Σάκης» και στο «Α.Π.», φαντάζει, παρά την τραγικότητά της, σαν εύκολη και αμήχανη λύση στην εξέλιξη των ανιστορήσεων. Παρότι είναι ευδιάκριτες δε οι αδυναμίες κάποιων διηγημάτων, όπως η απλοϊκότητα της έμπνευσης, η υπερβολή και το κοινωνικό μελό ή η εύκολη διαχείριση των πιο σύνθετων θεματικών, η Κιτσοπούλου, στην πρώτη της κιόλας εμφάνιση, δείχνει ότι μπορεί να συλλάβει και να αποδώσει ικανοποιητικά μια μεστή αφήγηση. Πολύ περισσότερο που στη συλλογή υπάρχει το διήγημα «Νυχτερίδες», το οποίο είναι αφηγηματικά και θεματικά άρτιο. Η δεκατριάχρονη ηρωίδα του, χωρίς αιτία και κόντρα στο συμβατικό οικογενειακό της περιβάλλον, αποφασίζει να ενηλικιωθεί και γνωρίζει το σαρκικό έρωτα, το τσιγάρο, την πρόκληση, τα «χάπια», με μια πικρή γεύση τελικά.



Νεανική γλώσσα



Η αφήγηση αποδίδει εκπληκτικά τον χώρο, ένα παραθαλάσσιο χωριό, το συγγενολόι και τα σουσούμια του, τις πρακτικές της παρέας τών νεαρών, στην οποία εισέρχεται για λίγο και μυείται η μικρή κοπέλα. Η συγγραφέας χρησιμοποιεί άνετα τη νεανική γλώσσα και, χωρίς καταγγελτικό ή ηθικολογικό ύφος, καταγράφει τον ψυχισμό και τη συμπεριφορά της ηρωίδας της. Ενα άλλο διήγημα που ξεχωρίζει επίσης είναι «Η τρύπα». Η ηρωίδα του μένει με το δεκατετράχρονο αλλά καθυστερημένο, πνευματικά και σωματικά, παιδί της στο ισόγειο μιας λαϊκής πολυκατοικίας. Η εξιστόρηση συμπυκνώνει και περιγράφει ελλειπτικά το πολλαπλό δράμα της, πλάθει και αποδίδει το χαρακτήρα της και τη σχέση της με το παιδί, θύματα και οι δύο του βίαιου συζύγου και πατέρα, και την ακολουθεί στην απελπισμένη και τραγική συμπεριφορά της. Αξιοπρόσεκτη είναι η αρχιτεκτονική και η αφηγηματική οικονομία, καθώς και η δραματική κορύφωση της διήγησης «Ο γιος μου ο γύφτος», με την οποία αρχίζει η συλλογή.

Η γεννημένη το 1971 και ηθοποιός στο επάγγελμα Λένα Κιτσοπούλου στο πρώτο της βιβλίο επιλέγει μια σκληρή, βίαιη και νοσηρή θεματική ενότητα, την οποία και διαπραγματεύεται αρκετά ικανοποιητικά, χωρίς μάλιστα να ξεπέσει σ' ένα είδος «λογοτεχνικού» reality. Μένει να δούμε βέβαια στο μέλλον αν η μυθοπλαστική της οπτική θα παραμείνει σκοτεινή ή θα γίνει λίγο πιο φωτεινή.



ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΑΚΩΤΙΑΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 11/08/2006