Σπασμένες ψυχές (δεμ)

[...] Η ιστορία του μυθιστορήματος είναι απλή και προκύπτει από τη δράση τριών προσώπων: του Ορέστη, Έλληνα φοιτητή στο Παρίσι, της Χρυσούλας, εύθραυστης και αλτρουιστικά αφοσιωμένης ερωμένης του, και του Γοργία, προγονόπληκτου καθηγητή. Η δράση τους αναπτύσσεται κυρίως σε επίπεδο ψυχολογικό και διανοητικό, καθώς και οι τρεις σε λίγες περιπτώσεις και για πολύ λίγο (συνήθως σαν αποτέλεσμα μιας νευρικής υπερέντασης) εξωτερικεύουν αυτή την εσωτερική δράση. Μια περιγραφή ή, ακριβέστερα, εξήγηση -και ουσιαστικά αιτιολόγηση- των τριών μυθιστορηματικών χαρακτήρων επιχείρησε ο συγγραφέας, δημοσιεύοντας στον Νουμά, μετά τις πρώτες τέσσερεις συνέχειες, ένα άρθρο στο οποίο προσπαθεί να απαντήσει στα αρνητικά σχόλια που είχαν στο μεταξύ διατυπωθεί σχετικά με τον "άρρωστο", απαισιόδοξο και αρνητικό χαρακτήρα του έργου. [...]

Βαγγέλης Αθανασόπουλος
Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας
στη Φιλοσοφική σχολή του
Εθνικού και Καποδιστριακού
Πανεπιστημίου Αθηνών

Σημειώσεις του εκδότη


ΠΑΡΙΣΙ, 1908: Ο 25χρονος μεταπτυχιακός φοιτητής Νίκος Καζαντζάκης γράφει τις Σπασμένες Ψυχές, που δημοσιεύονται στον Νουμά στην Αθήνα σε 24 συνέχειες, το 1909-1910. Οι πρωταγωνιστές του μυθιστορήματος –ο ιδεολόγος, αλλά και χιμαιρικός, φοιτητής ΟΡΕΣΤΗΣ, η αφοσιωμένη και εύθραυστη φίλη του ΧΡΥΣΟΥΛΑ και ο αιθεροβάμων, προγονόπληκτος καθηγητής ΓΟΡΓΙΑΣ– «σπάνε», κατά την οδυνηρή επαφή τους με την πραγματικότητα. Η μόνη αλώβητη από υπαρξιακά και άλλα διλήμματα είναι η μοιραία ΝΟΡΑ.



ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2007: Οι Σπασμένες Ψυχές εκδίδονται για πρώτη φορά σε βιβλίο, πλήρεις και σχολιασμένες, με Πρόλογο του Εκδότη-Επιμελητή Δρος ΠΑΤΡΟΚΛΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ, Εισαγωγή του Καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και βραβευμένου λογοτέχνη και κριτικού ΒΑΓΓΕΛΗ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ, αλλά και με άρθρο του ίδιου του ΝΙΚΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ, όπου απαντά σε αντιδράσεις που προκάλεσε η δημοσίευση των πρώτων συνεχειών των Σπασμένων Ψυχών, εκθέτει το σκεπτικό και τις προθέσεις του, ακόμη και πτυχές της ζωής των Ελλήνων φοιτητών στο Παρίσι. Το εντυπωσιακότατο πλέγμα της παρουσίας των Γραμμάτων και των Τεχνών στο μυθιστόρημα ξετυλίγεται στα εκτενή Παραθέματα της έκδοσης, η οποία περιέχει, επίσης, σπάνια φωτογραφία του Νίκου Καζαντζάκη από το Παρίσι, τον καιρό που έγραφε τις Σπασμένες Ψυχές, στήλες από δημοσιεύσεις συνεχειών του μυθιστορήματος στον Νουμά και δύο χειρόγραφα του συγγραφέα.