Ο Πολιτικός του Πλάτωνα

«Γνωρίζαμε στο πρόσωπο του Κορνήλιου Καστοριάδη (1922-1997) έναν από τους θεμελιωτές του Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα, του περιοδικού που αντιστάθηκε σε κάθε είδους σταλινισμό, διατηρώντας την ιδέα της εργατικής αυτοδιαχείρισης και της κριτικής της γραφειοκρατικής κοινωνίας. Γνωρίζαμε τον φιλόσοφο της Φαντασιακής θέσμισης της κοινωνίας, τον θεωρητικό της ψυχής, τον συγγραφέα της σειράς “Τα σταυροδρόμια του λαβυρίνθου”. Γνωρίζαμε ότι ήταν εξοικειωμένος, όντας και ο ίδιος ελληνικής καταγωγής, με τα μεγάλα κείμενα της αρχαίας Ελλάδας από τον Όμηρο έως τον Αριστοτέλη. Δεν τον είχαμε δει ποτέ όμως να αντιμετωπίζει τον μεγαλύτερο εχθρό της δημοκρατίας, τον Πλάτωνα. Ο Κορνήλιος Καστοριάδης αφιέρωσε το σημαντικότερο τμήμα του σεμιναρίου του το 1985-1986 σε ένα κείμενο λιγότερο γνωστό απ' ό,τι η Πολιτεία ή οι Νόμοι, στον Πολιτικό, έναν διάλογο όπου ο Πλάτων θεωρητικοποιεί την ιδεολογική τρομοκρατία και αντιπαραθέτει το ιδεώδες του φιλοσόφου-βασιλέως στα διάφορα υπαρκτά πολιτεύματα. Ο Πλάτων βρήκε στο πρόσωπο του Κορνήλιου Καστοριάδη έναν αντίπαλο του μεγέθους του».

Πιερ Βιντάλ-Νακέ

«Ο Πλάτων είναι το πέρασμα ανάμεσα στους δύο κόσμους. Η ενιαία οντολογία και η ταύτιση του όντος με το αγαθό, που εμφανίζονται στο έργο του, ριζικά ξένες προς το ελληνικό φαντασιακό, θα αποκτήσουν κεντρική θέση στη σύγχρονη σκέψη και πρακτική. Μισώντας βαθύτατα τον δημοκρατικό κόσμο και τις διακλαδώσεις του (τη “σοφιστική”, τη ρητορική, την πολιτική δραστηριότητα, ακόμα και την ποίηση), κατασκευάζει μια εικόνα του μετερχόμενος ιστορικές παραχαράξεις, ρητορική, σοφιστεία, δραματουργία, δημαγωγία, μια ψευδή εικόνα που θα έχει βαριές ιστορικές συνέπειες. Ακόμα και τώρα, οι συζητήσεις για την “ελληνική πολιτική σκέψη” αναφέρονται στον Πλάτωνα, παρά το γεγονός ότι το έργο του αποτελεί την ολοσχερή άρνησή της. Πετυχαίνει ένα τεράστιο ιστορικό εγχείρημα, μετατρέποντας την de facto καταστροφή της δημοκρατίας σε de jure έκπτωση […].

Ταυτόχρονα, ο Πλάτων δημιουργεί για δεύτερη φορά τη φιλοσοφία. Εφευρίσκει εξαιρετικής δύναμης φαντασιακά σχήματα, είναι ο πρώτος που διαρθρώνει και εναρμονίζει τα σχήματα αυτά μέσα από μια καταπληκτική ανέλιξη συνολιστικών-ταυτιστικών μεθόδων και μέσω αυτών. Είναι ο πρώτος που έχει ως στόχο του, που επιδιώκει και πραγματοποιεί ένα σύστημα το οποίο φιλοδοξεί να είναι ολοκληρωμένο. Δημιουργεί όμως, επίσης, και τη δυνατότητα να αμφισβητεί τα ίδια του τα αποτελέσματα. Περισσότερο από τον φιλοσοφικό συλλογισμό, ο Πλάτων δημιουργεί τον φιλοσοφικό Λόγο [Raison]• και, ως εκ τούτου, η φιλοσοφία, ακόμα και στους αντιπάλους του, παραμένει πλατωνική».

Κορνήλιος Καστοριάδης