(Μυθ-)Ιστορίες εξωφύλλων

Η λειτουργία της σχολικής Ιστορίας, πέρα από τη γνώση που προάγει, καλείται να εξυπηρετήσει και εξωϊστορικούς σκοπούς, οι οποίοι σχετίζονται με την καλλιέργεια της εθνικής συνείδησης και τη διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας, όπως και με την ανάπτυξη ηθικών στάσεων και πολιτικής συμπεριφοράς, για την παγίωση της εξουσίας των κυρίαρχων πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων. Τα αντίστοιχα αναλυτικά προγράμματα και σχολικά εγχειρίδια χρησιμοποιούνται ως μέσα κοινωνικού, οικονομικού και πολιτισμικού ελέγχου, ως φορείς ανάπτυξης και ως μηχανισμοί παραγωγής και αναπαραγωγής θέσεων και κυρίαρχης ιδεολογίας. Αποτελούν ένα από τα εργαλεία με τα οποία υλοποιούνται οι στόχοι μιας ορισμένης εκπαιδευτικής πολιτικής και διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία της αγωγής και στήριξης της διδασκαλίας. Στο συγκεκριμένο βιβλίο συγκεντρώνονται, καταγράφονται και τεκμηριώνονται σημαντικός αριθμός σχολικών εγχειριδίων που χρησιμοποιήθηκαν για τη διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας στην Ε΄ τάξη του ελληνικού δημοτικού σχολείου, από το 1914 έως το 2017 (59) και, ταυτόχρονα, διερευνάται ο τρόπος που αποτυπώνεται στα εξώφυλλα των εγχειριδίων αυτών το ιδεολόγημα της «ελληνικότητας» ή του «εξελληνισμού» του Βυζαντίου, το οποίο αποτελεί έναν από τους ιδρυτικούς μύθους της εθνικής μας αφήγησης. Καθώς τα σχολικά εγχειρίδια είναι βιβλία, και με αυτή τους την ιδιότητα μπορούν να μελετηθούν μέσα από το πρίσμα της ιστορίας του βιβλίου, η έρευνα συμβάλλει στη συγγραφή της «υλικής» ιστορίας των σχολικών εγχειριδίων, με επεκτάσεις στη νομοθεσία, το θεσμικό πλαίσιο που ορίζει την παραγωγή και την κυκλοφορία τους. Η εστίαση στη νομοθετική ιστορία του σχολικού βιβλίου αποτελεί την απεικόνιση των διαδοχικών στάσεων της κεντρικής εξουσίας απέναντι στον σχολικό θεσμό. Προσεγγίζονται, επίσης, τα εξώφυλλα των εγχειριδίων σε επίπεδο θεματικού περιεχομένου, καθώς, ως προμετωπίδα κάθε βιβλίου, αποτελούν την πρωτεύουσα εικονογραφική επιλογή του συγγραφέα, αλλά και ιδεολογικά προϊόντα της εκάστοτε εκπαιδευτικής πολιτικής, μορφή τυποποιημένης εθνικής αφήγησης και σημείο «προγραμματικής» σύζευξης της επιστήμης της ιστορίας και της σχολικής ιστορίας.