Καλιγούλας

Υπήρξε, χωρίς άλλο, τ' ωραιότερο δώρο της Γαλλίας των Μακί και της πρώτης μεταπολεμικής εποχής. Τ' ωραιότερο... Είναι παράξενο, πόσο, πολλές φορές, για να χαρακτηρίσωμε κάτι, ξετρέχομε σε ορισμούς που βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με το αντικείμενό μας, κι όμως εκφράζουν, αν όχι άμεσα και καίρια, οπωσδήποτε με μια παράλογη παραστατικότητα αυτό που θέλουμε να πούμε. Τ' ωραιότερο, λοιπόν; Θέλω να πω κάτι οδυνηρά γνήσιο, κάτι οδυνηρά, απελπισμένα τίμιο. Αλλά η οδύνη, ό,τι έχει μέσα του ανθρώπινη απελπισία, μπορούμε να το πούμε "ωραίο", να χρησιμοποιήσωμε, δηλαδή, έναν επιθετικό προσδιορισμό που αφορά στην αισθητική, όταν το ίδιο το αντικείμενο, για το οποίο μιλούμε, στρέφει επιδεικτικά τις πλάτες του προς κάθε τι που είναι "αισθητική"; Φαίνεται, πως μπορούμε, κι από μια γενικήν άποψη της τέχνης (όχι αποκλειστικά της μεταπολεμικής) κι από την ειδική του Καμύ: όταν, τουλάχιστον, κατέβουμε στις πηγές απ' όπου άντλησε κι ο συγγραφέας του "Καλιγούλα" τις απορίες του και τις απαντήσεις του, τις άρσεις και τις θέσεις του.