Χρυσόσκονη στα γένια του Μαγγελάνου

Λένε πως όταν ο Ιούλιος Βερν γνώρισε τον Αλέξανδρο Δουμά (πατέρα), αποφάσισε: "Ό,τι κάνει αυτός με την Ιστορία θα κάνω εγώ με τη Γεωγραφία".
Κάπως ανάλογα αντιμετώπισε και ο Νίκος Καββαδίας τη γενιά του: Ό,τι έκαναν εκείνοι με τη Ρωμιοσύνη έκανε αυτός με τη θάλασσα.
Ο Καββαδίας, έτσι κι αλλιώς δεν αποπειράθηκε να καταγράψει πουθενά ναυτική (ή πολιτική) ηθογραφία, ούτε να περιγράψει βάσανα και καημούς. Το ταξίδι στο έργο του είναι το αυτονόητο -και τελικά αναμενόμενο- σκηνικό. Το πλοίο είναι το ονειρώδες αφροδίσιο σώμα, το νερό η πλήρης ερωτική φαντασίωση. Η δράση είναι μια ασύνδετη, χαλαρή διαδοχή λεκτικών εικόνων με ελαστικό ιστό, οι οποίες διαμόρφωσαν έναν "ναυτικό" αφηγητή, που καταγράφει την Ποιητική του με θαλασσί μελάνι.
Μήπως όλο το ποιητικό του έργο είναι, τελικά, ένα ποίημα εν προόδω και η Βάρδια (σχηματικά) ο υπομνηματισμός του; Μία τεράστια διαχρονική ρυμοτομία του υγρού ψυχισμού;

Ο.Ε.Δ.

ΚΡΙΤΙΚΗ



Με τον ευφάνταστο και γοητευτικό τίτλο «Χρυσόσκονη στα γένια του Μαγγελάνου», ο Δημήτρης Καλοκύρης μας προσκαλεί στο ταξίδι που επιχειρεί να κάνει παρέα με τον Κόλια. Ενα ταξίδι που αν και δεν διαρκεί πάνω από 95 σελίδες μικρόσχημου βιβλίου, έχει απ' όλα όσα μπορεί να συναντήσει κανείς σε λιμάνια εξωτικά, σε λιμάνια οικεία της πατρίδας του, ακόμα και σε λιμάνια ζοφερά κι επικίνδυνα. Οπως ακριβώς ήταν και η θαλασσινή ζωή του Ελληνα Μαγγελάνου. Μόνον που αυτός, σε σχέση με εκείνον τον παλιό, είχε και χρυσόσκονη στα γένια του, κι αυτή ήταν η ποίηση. Ο Καββαδίας δεν είχε μεν γένια, ούτε καν μαλλιά στην κεφαλή του, την οποία σκέπαζε με τον αιώνιο ναυτικό σκούφο, όμως αυτή η λεπτομέρεια δεν μετράει καθόλου μπροστά στον ποιητικό μύθο του. Και ο Καλοκύρης τον παρακολουθεί βήμα το βήμα, στη στεριά και στη θάλασσα κυρίως, και τον στήνει μέσα από λόγια του ποιητή, γραπτά άλλων, απόψεις δικές του, συγκρίσεις με ξένους ποιητές, του αναδεικνύει τη μουσικότητα, τον φέρνει να αγαπιέται από τους ξένους, να εισχωρεί σε ξένες εφημερίδες, να γίνεται ταινία, να πηγαίνει μέχρι τις Κάνες, να τον απλώνει δηλαδή και να τον ταξιδεύει με τρόπους που ούτε καν ο ίδιος ο Καββαδίας, μέσα στην απερίγραπτη συστολή του, είχε διανοηθεί πως θα γινόταν. Ενα εξαιρετικό βιβλίο, γεμάτο νεύρο, ρυθμό, με γραφή-κέντημα, που δεν πέφτει ούτε στιγμή στην πλήξη των φιλολογικών κειμένων και που καταφέρνει να ενσωματώνει και να διαπλέκει με μεγάλη δεξιοτεχνία μια ευρύτατη γκάμα πληροφοριών, απόψεων και εικόνων. Πολύ σωστά επανεκδόθηκε φέτος από τις εκόσεις «Αγρα», σε μια εξαιρετικά καλαίσθητη έκδοση.



ΕΛΕΝΑ ΧΟΥΖΟΥΡΗ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 22/10/2004