Πωγωνύμια

Τα τοπωνύμια -ονόματα οικισμών και εδαφωνύμια- αποτελούν ανεξίτηλα ίχνη της ανθρώπινης παρουσίας σε ένα συγκεκριμένο χώρο προσδίδοντάς του την ιστορικότητα και την ιδιαιτερότητά του. Θεωρητικά, όλα τα τοπωνύμια ξεκινούν από λέξεις του καθημερινού μας λεξιλογίου και επομένως θα έπρεπε να είναι -όπως και είναι πολλά απ αυτά- ερμηνεύσιμα με βάση τη γλώσσα (ή και τις γλώσσες) που μιλάμε.

Γιατί όμως δεν συμβαίνει πάντα κάτι τέτοιο; Διότι, απλά, ένας τόπος, στο διάβα της ιστορίας και της προϊστορίας του, μπορεί να κατοικήθηκε από αλλόγλωσσους πληθυσμούς ή και από την ίδια ομάδα ανθρώπων της οποίας η γλώσσα αλλάζει και διαφοροποιείται στη ροή του χρόνου.

Η μελέτη τους λοιπόν μας οδηγεί σ αυτό που ονομάζουμε ιστορική διαστρωμάτωση, ταυτόχρονη δηλαδή συνύπαρξη στον ίδιο χώρο τοπωνυμίων που ανάγονται σε διαφορετικές εποχές και σε διαφορετικές γλώσσες ή και φάσεις της ίδιας γλώσσας.

Τέτοιου είδους καταστάσεις αποτελούν τον κανόνα στα Βαλκάνια και στην περιοχή της Ηπείρου, που υπήρξαν ανέκαθεν χώροι διάβασης, εγκατάστασης, μετακίνησης και πρόσμιξης αλλόγλωσσων ομάδων.

Μέρος της Ηπείρου, με παρόμοια χαρακτηριστικά, είναι και η περιοχή Πωγωνίου, την οποία εξετάζει τοπωνυμικά ο Ορέστης Ίσος, παρουσιάζοντάς μας αναλυτικά τα τοπωνύμια και εδαφωνύμια κάθε χωριού.

από τον πρόλογο του βιβλίου, του Δώρη Κ. Κυριαζή