Η Αθηναϊκή δημοκρατία

Το ενδιαφέρον για τα πολιτεύματα των ελληνίδων Πόλεων της Αρχαίας Ελλάδος παρέμεινε αμείωτο καθ' όλο το μήκος των Νεωτέρων Χρόνων, αλλ' ιδίως από τον δέκατον όγδοον αιώνα και μετά· από τότε, δηλαδή, που τα προηγμένα τμήματα του κόσμου, με έναυσμα τις φιλελεύθερες Επαναστάσεις της Αμερικής και της Γαλλίας, αναζητούν ολοένα και νέους τρόπους συμβιώσεως και διακυβερνήσεως υπό τις διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες του ιστορικού βίου.
Ο εορτασμός, σε διεθνή κλίμακα, των δύο χιλιάδων πεντακοσίων ετών της Δημοκρατίας των Αθηναίων, προσέδωσε στο θέμα αυτό ανανεωμένο ενδιαφέρον. Στον εορτασμό αυτόν, η Ακαδημία Αθηνών έλαβε ενεργό μέρος. Και ο παρών τόμος μπορεί να θεωρείται ως ένα αφιέρωμα στην μεγάλη αυτή ιστορική επέτειο.
Εκείνο που υπεκίνησε και υποκινεί, σε παγκόσμια κλίμακα, την ιδιαίτερη προσοχή των ιστορικών είναι, φυσικά, η ταυτόχρονη ανάδυση, στην Ελλάδα των Πόλεων, μιας νέας διαστάσεως του ανθρώπου: της πολιτικής, και ενός απαράμιλλου, ακόμη και με τα σημερινά δεδομένα, ηθικού, πνευματικού και καλλιτεχνικού πολιτισμού. Και είναι λογικό να σκεφθεί κανείς, ότι, όσο πιο έντονα η σύγχρονη ανθρωπότητα αντιλαμβάνεται την χρησιμότητα και το κύρος των πολιτισμικών αξιών, τόσο πιο πολύ θα μεγαλώνει στο μέλλον το ενδιαφέρον γι' αυτούς τους από κάθε άποψη αξιοθαύμαστους πρωταγωνιστές του πολιτισμού και της προόδου. [...]