Ο μεγάλος ζωολογικός κήπος

Ο Νικολάς Γκιγιέν (Nicolas Cristobal Guillen Batista), είναι η μουλάτα ψυχή της Κούβας και η κοινωνική της συνείδηση. «Λαϊκός» ποιητής της Επανάστασης, με τεράστια απήχηση, όχι μόνο στο λαό του, αλλά και σε όλους τους ισπανόφωνους, για τον οποίον «έχει ειπωθεί ότι η ποίησή του δεν είναι μόνο η ποίηση μιας ράτσας παρά είναι κοινωνική, προλεταριακή, ανθρώπινη, με όλη τη σημασία των λέξεων». «Με γοητεύει -λέει ο ίδιος ο Γκιγιέν- η μελέτη του λαού. Η αναζήτηση της ύπαρξής του? η ερμηνεία του πόνου του και της χαράς του».

Ο Μεγάλος Ζωολογικός Κήπος μπορεί να έλκει την καταγωγή του από τα μεσαιωνικά μπεστιάρια με τα τερατόμορφα πλάσματα· ίσως ακόμα να υπάρχει μια μακρινή συγγένεια με τους Μπορχεσιανούς Λαβυρίνθους και το Βιβλίο των Φανταστικών Όντων του σπουδαίου Αργεντινού πεζογράφου και ποιητή, Χόρχε Λουίς Μπόρχες. Βρίσκεται όμως σοφά ενταγμένος στην «κοινωνική ρυμοτομία» του Γκιγιέν και είναι το καμάρι της αγαπημένης του πόλης, της Αβάνας.

Πριν από μισό αιώνα ακριβώς, ο μεγάλος Γιάννης Ρίτσος μας έμαθε τον εθνικό ποιητή της Κούβας με το ίδιο αυτό έργο (Νικολάς Γκιλλιέν- Ο Μεγάλος Ζωολογικός Κήπος, Αθήνα, Θεμέλιο, 1966). Το βιβλίο δεν μακροημέρευσε βέβαια, αφού τέσσερεις μήνες μετά κυκλοφόρησαν και τα τανκς της δικτατορίας των συνταγματαρχών, οπότε ο Κήπος (μαζί με τα άλλα βιβλία του Ρίτσου) ισοπεδώθηκε κι αυτός απ’ τις ερπύστριές τους.