Η αρχή της ασφάλειας

Μετά την πτώση του Tείχους του Βερολίνου, άλλαξε ο τρόπος της πολιτικής σκέψης. Η έννοια του "εχθρού" αντικαταστάθηκε από την έννοια του "υπόπτου", και το δίπολο "πόλεμος-ειρήνη" έδωσε τη θέση του στο "επέμβαση-ασφάλεια". Το κράτος δεν επιδιώκει πλέον να προσφέρει εγγυήσεις ασφάλειας στους πολίτες του, αλλά να ελέγχει τις ποικίλες ροές: οικονομικές, μεταναστευτικές, διατροφικές, υγειονομικές, πολιτισμικές. Το νεότερο κράτος θεμελίωσε τη νομιμοποίησή του στην ικανότητά του να εγγυάται την ασφάλεια των προσώπων. Αυτή η ασφάλεια περιελάμβανε την εγγύηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων του πολίτη (Δικαιοσύνη), την προστασία της ζωής και της περιουσίας των προσώπων (αστυνομία), της ακεραιότητας της εδαφικής επικράτειας (στρατός). Σήμερα διασφαλίζονται οι ροές και καθίστανται ανασφαλή τα άτομα. Ελέγχουμε για να προστατεύουμε, προστατεύουμε για να ελέγχουμε. Η ασφάλεια αποκαλύπτει τη λογική του νεοφιλελευθερισμού: έλεγχος των ατόμων, αυτορρύθμιση των ροών, αποπολιτικοποίηση...

Εδώ και είκοσι χρόνια, ο νεοφιλελευθερισμός έχει προκαλέσει την έκρηξη των ανισοτήτων και την αλόγιστη καταστροφή του πλανήτη. Προκειμένου να ανακοπεί η αυξανόμενη οργή των απόκληρων και των περιθωριακών, τα νεοφιλελεύθερα κράτη τείνουν να μετατραπούν σε αστυνομικά κράτη. Όταν επιχειρούμε να αμφισβητήσουμε το δόγμα της αποτελεσματικότητας της αγοράς, μας αντιτείνουν το αιώνιο επιχείρημα του ολοκληρωτισμού. Μας κουνούν το δάχτυλο με τον Στάλιν, λες και θα πρέπει να επιλέξουμε ανάμεσα στην απορρυθμισμένη αγορά και το γκουλάγκ. Πρέπει να προσδώσουμε ξανά αξία στην πολιτική βούληση, αντί να περιμένουμε τα μαγικά αποτελέσματα μιας αυτορρύθμισης που δεν ωφελεί παρά μια μειονότητα.

Αποσπάσματα συνέντευξης του Φρεντερίκ Γκρο στο περιοδικό Le Nouvel Observateur

***

«Διερευνώ τέσσερις κύριες διαστάσεις της αρχής της ασφάλειας. Η ασφάλεια ως γαλήνη, ψυχική σταθερότητα, πνευματική ηρεμία, σύμφωνα με τις μεγάλες στωικές, επικούρειες και σκεπτικές φιλοσοφίες. Η ασφάλεια ως απουσία κινδύνων, ως εξάλειψη των απειλών σε μια αναγεννημένη ανθρωπότητα που θα πλέει στην επίγεια ευτυχία, σύμφωνα με τα χιλιαστικά πολιτικά, κοινωνικά και θρησκευτικά κινήματα του Μεσαίωνα. Η ασφάλεια ως σύνολο κρατικών εγγυήσεων, μέσα από τα ιδρυτικά κείμενα της πολιτικής σκέψης (Χομπς, Λοκ, Ρουσσώ). Και, τέλος, η ασφάλεια ως έλεγχος των ροών».

Από την Εισαγωγή του βιβλίου

***

Σπάνια ένα δοκίμιο είναι τόσο παιδαγωγικό, έξυπνο και τόσο ωραία γραμμένο. Ο Φουκώ επιθυμούσε να διαβάζονται τα βιβλία του ως εργαλειοθήκες για απρόβλεπτες χρήσεις. Η Αρχή της ασφάλειας θα μπορούσε να είναι μια τέτοια περίπτωση. Το βιβλίο χαρακτηρίζεται από εξαιρετική σαφήνεια.

Le Monde

Ο Φρεντερίκ Γκρο κατόρθωσε να επεκτείνει με επιτυχία τις αναλύσεις του Φουκώ. Υποβοηθείται από τη διαύγεια της γραφής του για να προσφέρει μια συνοπτική επισκόπηση, πολύ πρωτότυπη, του προβλήματος της ασφάλειας.

Liberation

Ο Φρεντερίκ Γκρο περιγράφει εξαιρετικά και αποκαλύπτει τους κινδύνους της νέας μορφής της ασφάλειας που αποκαλείται «βιοασφάλεια».

Marianne

Το βιβλίο ρέει, η ανάγνωσή του είναι ταυτοχρόνως άνετη, υποβλητική και διδακτική, καθώς ο συγγραφέας μπόρεσε να βρει τη χρυσή τομή ανάμεσα στην εμπεριστατωμένη ανάλυση, τον πλούτο των παραπομπών και τη φροντίδα για τη σαφήνεια και την απλότητα της διατύπωσης.

La Vie des idees

***