Εξουσία και απληστία

Ποια υπήρξε η κινητήρια δύναμη των ανθρώπων στην πορεία τους μέσα στην ιστορία;

Το βιβλίο αυτό πραγματεύεται τη φύση της ανθρώπινης απληστίας και την αδιάκοπη δίψα για εξουσία, χαρακτηριστικά που καθόρισαν τον τρόπο εξέλιξης των παγκόσμιων γεγονότων σε κάθε ιστορική περίοδο και πολιτισμό.

Πρώτα παρουσιάζονται οι μεγάλοι νομοθέτες, όσοι φρόντισαν να διασφαλίσουν την ύπαρξη μιας δίκαιης κοινωνίας -Μωυσής, Σόλωνας, Πλάτωνας, Ιησούς-, και στη συνέχεια οι παραβάτες των νόμων, οι μεγάλοι άρπαγες. Στα πρόσωπά τους καθρεφτίζονται οι φύλαρχοι πολεμιστές των πρωτόγονων κοινωνιών, οι κάθε λογής τύραννοι, αποικιοκράτες και κατακτητές του σήμερα.

Ο Φίλιπ Τσιγάντες επικεντρώνεται στα δραματικά επακόλουθα των πράξεών τους για τον πολιτισμό: σταυροφορίες, αιματηρές επαναστάσεις, πόλεμοι με αναρίθμητα θύματα, τρομοκρατικές ενέργειες όπως εκείνη της 11ης Σεπτεμβρίου, σ’ έναν κόσμο που μεταμορφώνεται σταδιακά σε παγκόσμιο χωριό.

Η συναρπαστική και γλαφυρή άποψη του συγγραφέα για την παγκόσμια ιστορία καταδεικνύει το λόγο για τον οποίο δεν καταφέραμε να ωφεληθούμε από τα μαθήματα της ιστορίας.

Προσιτή σε ειδήμονες και απλούς αναγνώστες, αυτή η σύντομη ιστορία του κόσμου προσφέρει βαθύτερη γνώση γύρω από τα μεγάλα ζητήματα των καιρών μας και δείχνει το δρόμο προς ένα πιο πολιτισμένο μέλλον.

(Απόσπασμα από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

ΚΡΙΤΙΚΗ



Ο κόσμος, κατά κοινή ομολογία, δεν είναι δίκαιος. Οι δυνατότεροι παίρνουν τη μερίδα του λέοντος από τα υλικά αγαθά, χρησιμοποιώντας κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο. Οι πιο αδύναμοι περιορίζονται στον ρόλο του θύματος και παρηγορούνται γλείφοντας τις πληγές τους. Στο βιβλίο του ο Τσιγάντες πραγματεύεται τη φύση της ανθρώπινης απληστίας και την αδιάκοπη δίψα για εξουσία, χαρακτηριστικά που καθόρισαν τον τρόπο εξέλιξης της παγκόσμιας ιστορίας. Χαρακτηριστικά που είναι υπεύθυνα για την ευημερία κάποιων ανθρώπων, αλλά και για τη δυστυχία ολόκληρων λαών. Στο πρώτο μέρος ο συγγραφέας παρουσιάζει τους στοχαστές εκείνους που θέλησαν να χαλιναγωγήσουν την ασυδοσία των ατόμων, τα οποία προσπαθώντας να διευρύνουν τα δικά τους προνόμια έβλαπταν την κοινωνία. Μωυσής και Σόλωνας, Πλάτωνας και Ιησούς, Μωάμεθ και Λάο Τσε, Κομφούκιος και Βούδας με τους «κανόνες της δέσμευσης» που εισηγήθηκαν και τα ηθικά τους διδάγματα υπήρξαν αναμορφωτές της κοινωνίας. Στο δεύτερο μέρος ο Τσιγάντες εστιάζει στους λεγόμενους «μεγάλους άρπαγες». Ηταν εκείνοι που μέσα στον πυρετό του προσωπικού κέρδους μάς έδωσαν τη βιομηχανική επανάσταση, αλλά και εκείνοι που ευθύνονται για το αίσχος του δουλεμπορίου, τις σταυροφορίες, τους λογής πολέμους. Είναι εκείνοι, μας λέει ο Τσιγάντες, «που επιθυμώντας κάτι περισσότερο, διασαλεύουν την κοινωνική τάξη. Είναι δημιουργοί όσο και καταστροφείς. Μπορούν να συγκριθούν με το κυρίαρχο αρσενικό σε μια αγέλη λιονταριών. H υπόλοιπη αγέλη επωμίζεται όλη τη δουλειά για τη σύλληψη του θηράματος, ενώ το κυρίαρχο αρσενικό παίρνει την καλύτερη μερίδα του γεύματος, όλη τη σεξουαλική ικανοποίηση, και βγάζει το φοβερότερο βρυχηθμό. Το κυρίαρχο λιοντάρι έχει την εξουσία αλλά και την απληστία».

Κάτω από αυτό το πρίσμα, ο Τσιγάντες, που υπηρέτησε ως αξιωματικός του βρετανικού βασιλικού ναυτικού κατά τον B/ Παγκόσμιο Πόλεμο, εργάστηκε ως ανταποκριτής του «Observer», πιάστηκε αιχμάλωτος στον πόλεμο της Κορέας, διετέλεσε βοηθός του καναδού πρωθυπουργού Πιερ Τριντό και σύμβουλος της χώρας μας σε θέματα πολιτισμού στην Ουάσιγκτον, αναλύει το αντικείμενό του δίνοντάς μας ένα εξαιρετικά ευσύνοπτο όσο και διαφωτιστικό εγχειρίδιο σύντομης ιστορίας του κόσμου, που δεν αρκείται στην παράθεση των γεγονότων αλλά αναλύει και τις αιτίες που τα προκάλεσαν. Θα αλλάξει κάτι στην ανθρώπινη φύση μετά τους φοβερούς κατακλυσμούς της ιστορίας, με πιο πρόσφατους τους δύο παγκοσμίους πολέμους του 20ού αιώνα; Ο μεγαλύτερος ιστορικός της αρχαιότητας και βαθύς γνώστης της ανθρώπινης φύσης, ο Θουκυδίδης, έχει δώσει την απάντησή του από τον 5ο κιόλας αιώνα π.X.: «Είναι στη φύση των ανθρώπινων όντων να δρουν στο μέλλον όπως έδρασαν και στο παρελθόν».



ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ

ΤΟ ΒΗΜΑ, 25-07-2004