Ο πόλεμος των λέξεων

Στην περίοδο 1562-1598, η Γαλλία συγκλονίσθηκε από την ένοπλη αναμέτρηση της δυναμικής προτεσταντικής μειονότητας με την καθολική πλειοψηφία. Στη διάρκεια των οκτώ θρησκευτικών πολέμων της περιόδου, οι Γάλλοι κλήθηκαν να επιλέξουν ανάμεσα σε δύο αμοιβαία αποκλειστικές συλλήψεις της «γαλλικότητας», τη μία θεμελιωμένη στην παραδοσιακή ταύτιση του Καθολικισμού με την εθνική υπόσταση και την άλλη εκκοσμικευτική, η οποία δομούσε την εθνική κοινότητα σε υπέρβαση του θρησκευτικού σχίσματος και στη βάση ενός μοναρχικού εθνικισμού.
Το βιβλίο επικεντρώνεται στον «πόλεμο των λέξεων», τη μάχη της έντυπης προτεσταντικής και καθολικής προπαγάνδας στην περίοδο 1540-1590. Επιχειρεί να ανιχνεύσει τις πολλαπλές στρατηγικές που εκφράσθηκαν και στα δύο στρατόπεδα, όπως και στην πυκνή αλληλεπίδραση ανάμεσα στον έντυπο λόγο και στην περιρρέουσα προφορικότητα της γαλλικής κοινωνίας του 16ου αιώνα. Το βιβλίο στρέφεται και στην ιστορία της πολιτικής σκέψης για να καταγράψει τη διαμόρφωση της ριζοσπαστικής πολιτικής πρότασης τωνπροτσταντών αντιμοναρχικών, όπως και των καθολικών ζηλωτών.






Είναι κοινός τόπος ότι η ελληνική ιστοριογραφία πάσχει από έναν έντονο εθνοκεντρισμό, τόσο ως προς την επιλογή των θεμάτων όσο και κάποτε ως προς τη διαχείρισή τους. Το βιβλίο του Κώστα Γαγανάκη αποτελεί μια λαμπρή εξαίρεση. Ο συγγραφέας του, λέκτορας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Αθήνας, πραγματεύεται με γνώση και συστηματικότητα και μέσα από πολύ πλούσια διεθνή βιβλιογραφία μια σημαντική πτυχή των θρησκευτικών πολέμων που συντάραξαν τη γαλλική κοινωνία στο β' μισό του 16ου αιώνα. Στο επίκεντρο του βιβλίου βρίσκεται η προπαγάνδα, τα έντυπα των Καθολικών και Προτεσταντών με τα οποία επιχειρήθηκε η διαμόρφωση της κοινής γνώμης, η ενδυνάμωση των αντίπαλων στρατοπέδων στον καιρό «της νύχτας του Αγίου Βαρθολομαίου». Μέσα από τον «πόλεμο των λέξεων», την ανταλλαγή θέσεων, τις ζυμώσεις και τη βήμα βήμα παρακολούθηση της διαμόρφωσης των επιχειρημάτων που συνόδευαν, σφράγιζαν ή κάποτε προκαλούσαν την αιματοχυσία, ο συγγραφέας σχολιάζει μια σειρά από ζητήματα, αναφορικά με τη διαμόρφωση της πολιτικής σκέψης, τη συγκρότηση της εθνικής ταυτότητας, τη σύγκρουση ανάμεσα σε μια εκκοσμικευτική και σε μια παραδοσιακή-θρησκευτική αντίληψη της εθνικότητας. Με τη συμμετοχή του στο διάλογο ενός από τους πλέον ζωντανούς και δημιουργικούς διεθνώς ιστοριογραφικούς χώρους, εκείνου της πρώιμης ευρωπαϊκής Ιστορίας, ο Γαγανάκης μας παραδίδει ένα γοητευτικό βιβλίο για ένα μακρινό παρελθόν, μα και για ένα τόσο κοντινό πρόβλημα, όπως είναι η διαμόρφωση της κοινής γνώμης.



ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΚΑΡΑΜΑΝΩΛΑΚΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 04/07/2003