Ουμανισμός

Υπάρχει μια περίοδος της Ιστορίας που τ' όνομά της δε συναρτάται με πολέμους, κι ας έγιναν μυριάδες στη διάρκεια της, μήτε με την Πολιτική, κι ας ανυψώθηκε τότε ακριβώς κ' εκείνη σε "επιστήμη", μήτε με καμμιά μορφή μοναδική, εξέχουσα, κι ας λάμψαν στα χρόνια της δεκάδες κορυφαίοι: η Αναγέννηση. Αν όμως για τον ιε' αιώνα (τον ευρύτερα γνωστό σαν: Quattrocento) όλα τ' άλλα μοιάζουν να περνούν σε δεύτερη μοίρα, κ' η καλλιτεχνική δημιουργία έρχεται στο επίκεντρο, μονοπωλώντας σχεδόν το ενδιαφέρον των μελετητών, πλάι στην Τέχνη ανθίζει και συλλειτουργεί ένα μέγιστο πνευματικό ρεύμα, που την επηρεάζει άμεσα, της προχαράζει κατευθύνσεις, της παρέχει εναύσματα, δομώντας εν πολλοίς διανοητικά τις ενορατικές συλλήψεις των δημιουργών: ο Ουμανισμός.
Φυσικά, και τα δυο φαινόμενα, τόσο της Αναγέννησης στην Τέχνη, όσο και του Ουμανισμού στα Γράμματα, δεν είναι άσχετα με τις κρίσιμες κοινωνικές εξελίξεις του καιρού τους. Χάνοντας το ανατολικό της κομμάτι, που αυτονομήθηκε και μετασχηματίστηκε σιγά-σιγά στο ιδιόμορφο πολιτισμικά Βυζάντιο, η μήτρα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, η καθαυτό Ιταλία, συνέχισε το δικό της δρόμο, αργά παρακμάζοντας, δίχως ιδιαίτερες εξάρσεις, με μια Καθολική Εκκλησία επικεφαλής, ολοένα δεσποτικώτερη, ν' αντιπροσωπεύη κατ' αποκλειστικότητα, ο,τιδήποτε συναφές προς το "πνεύμα".