Ευριπίδης: Ιφιγένεια εν Αυλίδι

Στην αρχαία τραγωδία το μυθολογικό υπόβαθρο έχει μεγάλη σημασία. Τα πρόσωπα που παριστάνονται να δρουν έτσι κι έτσι στην ορχήστρα δεν τα γνωρίζει ο αρχαίος θεατής μόλις αρχίσει η παράσταση. Είναι πρόσωπα με τα οποία έχει μεγαλώσει και οι τύχες τους έχουν διαποτίσει την εικόνα του για τον κόσμο. Αρκεί να σκεφτούμε πως οι μύθοι οι σχετικοί με αυτά τα πρόσωπα βρίσκονται λίγο ως πολύ όλοι στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια και ύστερα να θυμηθούμε αυτό που έχουμε ακούσει, πως δηλαδή η εκπαίδευση των αρχαίων Ελλήνων γινόταν με οδηγό τα δύο σπουδαία έπη, για να καταλάβουμε το βάθος και το πλάτος της σχέσης του θεατή με την παράσταση. Βέβαια, δεν μπορούμε να ξέρουμε πόσο ακριβώς ήταν κάθε φορά αυτό το βάθος κι αυτό το πλάτος, αλλά είμαστε βέβαιοι πως υπήρχαν και πως καθόριζαν τον τρόπο με τον οποίον οι ποιητές έγραφαν και σκηνοθετούσαν και οι θεατές παρακολουθούσαν. Οι ποιητές δεν δημιουργούσαν πλοκή, με τη σημερινή έννοια. Το τι θα γινόταν στο τέλος το ήξεραν οι θεατές, όπως ήξεραν και το θέμα. Ίσως να το είχαν σκεφτεί κάποτε στη ζωή τους. Ίσως ακόμα ακόμα να είχαν διαμορφώσει τύπους σκέψης και πράξης, "αντιγράφοντας" μυθικά πρόσωπα. Με λίγα λόγια, οι μύθοι ήταν συστατικό -αν όχι θεμέλιο- του κοινωνικού φαντασιακού των αρχαίων Ελλήνων. Γι' αυτό, εκείνο που περίμεναν οι θεατές από την παράσταση ήταν να δουν πώς διαχειρίζεται τον μύθο ο ποιητής· δηλαδή, ποια στοιχεία προβάλλει ως κεντρικά, ως "καθολικά", ως αφορούντα τον κάθε άνθρωπο, σε κάθε εποχή και τόπο, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Αυτό εννοούσε σίγουρα ο Αριστοτέλης όταν έλεγε πως η ποίηση είναι εμβριθέστερη από την ιστορική έρευνα και γνώση.