Η σημειολογία στην καθημερινή ζωή

Οι αρετές της γραφής του συγγραφέα γίνονται ιδιαίτερα αντιληπτές στα κείμενα που ακολουθούν, και που δεν είναι μήτε λογοτεχνικά μήτε επιστημονικά, παρά λειτουργικά.
Κείμενα δημοσιευμένα σε εφημερίδες, προορισμένα να επεξηγήσουν φαινόμενα των καιρών, κοινωνικά προβλήματα, γωνίες και όψεις ενός κόσμου, που συν τω χρόνω γίνεται ολοένα και πιο πολύπλοκος. Σαράντα τρία στο σύνολό τους, επιμερίζονται ανάλογα με την κεντρική αναφορά τους στις εξής ενότητες: Το γυναικείο ζήτημα, Mass Media, Τα σημεία και οι μύθοι, Homo sportivus, Τέχνη και καλλιτέχνες, Τα εγγονάκια του Maistre, Σεξοφοβία-σεξοφιλία,
Επάγγελμα διαφημιστής, Pot pouri. Όλα παρά τα χρόνια που πέρασαν και το νερό που κύλησε ώς σήμερα στ' αυλάκι διατηρούν την επικαιρότητά τους, ιδίως ως σχόλια συμπεριφοράς του ανθρώπου της εποχής μας αντίκρυ στον καταναλωτικό κόσμο και τα κατεστημένα ή μη ιδρύματά του.

Ελπίζουμε ότι ο αναγνώστης, που θα το διαβάσει, θα εκτιμήσει την αμεσότητά του, υπολογίζοντας σωστά ότι ο καλός "λόγος", σαν το καλό κρασί, ποτέ δεν παλιώνει, κι αν παλιώσει είναι για να γίνει καλύτερος.




Αποστολή του εισαγωγικού αυτού σημειώματος είναι η διασαφήνιση του περιεχομένου και η παρουσίαση του συγγραφέα. Και ας αρχίσουμε απ' τον δεύτερο, που στην Ιταλία (αλλά και σ' άλλες χώρες της δυτικής Ευρώπης, όπως η Ομοσπονδιακή Γερμανία και η Γαλλία, καθώς και στις Ενωμένες Πολιτείες) είναι πασίγνωστος κυρίως χάρη στις "επεμβάσεις" του στην πολιτιστική ζωή της χώρας. Αυτές οι "επεμβάσεις" γίνονται εδώ και πολλά χρόνια (το πρώτο του βιβλίο που έγινε best-seller χρονολογείται από το '62 και η συνεργασία με εφημερίδες είναι ακόμη προγενέστερη) και αφορούν όλους τους τομείς δραστηριοτήτων κοινωνικού ενδιαφέροντος. Οτιδήποτε ξεφεύγει από το ιδιωτικό, το ατομικό, για να πάρει κοινωνικό - επομένως πολιτικό - χαρακτήρα, τον ενδιαφέρει: το αναλύει και δημοσιεύει τις απόψεις του. Γι' αυτό και τα γραφτά του ασχολούνται με τόσο διαφορετικά μεταξύ τους πράγματα, ώστε του εξασφαλίσανε το χαρακτηρισμό του tuttografo, του παντογράφου. [...]
Ο Karl Kraus, στην αρχή του αιώνα, αγωνίστηκε ακούραστα για ν' αποδείξει μέσα απ' το βιεννέζικο τύπο ότι καθρέφτης των ελαττωμάτων της κοινωνίας είναι η διαφθορά της γλώσσας. Ο Έκο, ακριβώς, θέλει να μας κάνει όλους δύσπιστους, για να καταφέρνουμε ν' αναλύουμε τη γλώσσα όταν χρησιμοποιείται γι' απάτη, ή άλλοθι, ν' ανακαλύπτουμε τα λόγια που δεν θέλουν να εκφράσουν, να δηλώσουν, αλλά να σκεπάσουν, να κρύψουν, την πραγματικότητα. Δε σταματάει όμως εκεί. Γιατί η γλώσσα είναι μόνο από τα συστήματα σημείων που χρησιμοποιεί - ειλικρινά ή δόλια - ο άνθρωπος: Ο ενδυματικός κώδικας, η γλώσσα των κωφαλάλων, ο κώδικας οδικών σημείων που ο άνθρωπος χρησιμοποιεί για να επικοινωνήσει με τους συνανθρώπους του. Ο Έκο διδάσκει γιατί πρέπει να δυσπιστούμε και μ' αυτά και πώς να κάνουμε ένα συνεχή αγώνα για την ανακάλυψη της αλήθειας μέσα σ' αυτό το σύστημα συστημάτων σημείων που είναι η κουλτούρα.
Σχετικά με το περιεχόμενο αυτού του βιβλίου μπορεί να πει κανείς ότι είναι αποκλειστικά καρπός της εκλαΐκευσης ή καλύτερα πραχτικής εφαρμογής των επιστημών που καλλιεργεί ο συγγραφέας. Και το εγγονός αυτό εξηγεί άλλωστε το "φιλικό" ύφος της γραφής. Πρέπει τέλος να διευκρινίσω ότι, όπως φαίνεται άλλωστε και από τη σημείωση στη σελίδα 220, τα άρθρα που περιλαμβάνει το βιβλίο έχουν επιλεγεί μέσα από πολλά άλλα και για πρώτη φορά βρίσκονται σ' αυτή τη διάταξη ομαδοποιημένα κάτω από τους συγκεκριμένους τίτλους. Η μελέτη των σημείων και τα μαζικά μέσα ενημέρωσης είναι δύο από τις σταθερές συνισταμένες της δουλειάς του που αντιπροσωπεύονται ουσιαστικά εδώ. Τα υπόλοιπα άρθρα θα μπορούσανε να μπούνε όλα κάτω από το γενικό τίτλο Pot-pourri.