Φόνοι στην αυλή του Μεγάλου Αλεξάνδρου ΜΕΤΑΧΕ1ΡΙΣΜΕΝΟ

Είναι άνοιξη του 334 π.Χ. Ο νεαρός Αλέξανδρος έχει οδηγήσει τα στρατεύματά του στις όχθες του Ελλησπόντου και ετοιμάζεται να εισβάλλει στην περσική αυτοκρατορία. Ο Πέρσης βασιλιάς Δαρείος ο Τρίτος, επιστρατεύει τους κατασκόπους του και τον Έλληνα λιποτάκτη Μέμνονα, που γνωρίζει όσο κανείς άλλος τη στρατηγική τακτική του μεγάλου Μακεδόνα στρατηλάτη. Οι Πέρσες κατάσκοποι τρυπώνουν στο στρατόπεδο του Αλέξανδρου, με σκοπό να προκαλέσουν δολιοφθορά. Στο μεταξύ, ο Αλέξανδρος κάνει θυσίες στους θεούς για να εξασφαλίσει την εύνοιά τους. Όμως, ο καπνός δεν ανεβαίνει στον ουρανό. Οι θυσίες είναι μολυσμένες... Μέσα σ' αυτό το κλίμα πανικού εμφανίζεται ο Τελαμώνας, έμπιστος απεσταλμένος της Ολυμπιάδας, της μητέρας του Αλεξάνδρου, που τρέμει για τη ζωή του γιού της. Αόρατοι φονιάδες δολοφονούν τους έμπιστους του Αλέξανδρου και μυστηριώδη απειλητικά μηνύματα φθάνουν το ένα μετά το άλλο στο ελληνικό στρατόπεδο.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Δεν είναι η πρώτη φορά που σύγχρονοι συγγραφείς, εξαιρετικοί γνώστες της αρχαίας ιστορίας, επιχειρούν να γράψουν αστυνομικά ή θρίλερ μυθιστορήματα με φόντο την Ελλάδα της προ Χριστού εποχής. Από τους πρώτους διδάξαντες η γαλλίδα ελληνίστρια Κλοντ Μοσέ έχει γράψει το θαυμάσιο αφήγημα Εγκλημα στην αρχαία Αθήνα (εκδόσεις Θεμέλιο) που διαδραματίζεται στην Αθήνα του Περικλή, ενώ την εποχή του Φίλιππου και του Αλέξανδρου εκμεταλλεύθηκε η υπό το όνομα «Anna Apostolou» βρετανή ιστορικός που έγραψε το μυθιστόρημα Εγκλημα στη Μακεδονία (επίσης εκδόσεις Θεμέλιο). Στον δρόμο που χάραξε η Μοσέ βάδισε και ο Βρετανός Πολ Ντόερτι, ο οποίος σπούδασε Ιστορία στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ και της Οξφόρδης και έχει εκδώσει πλείστα ιστορικά μυθιστορήματα και βιβλία μυστηρίου. Στο υπό τον τίτλο Φόνοι στην Αυλή του Μεγάλου Αλεξάνδρου (πρωτότυπος τίτλος The House of Death) πραγματεύεται τη ζωή του μακεδόνα στρατηλάτη και ιδιαίτερα μια κρίσιμη για το μέλλον του, και το μέλλον της Ελλάδας, χρονική στιγμή. Πρόκειται για την εποχή (άνοιξη του 334 π.Χ.) που ο Αλέξανδρος ετοιμάζεται να περάσει τον Ελλήσποντο και να εισβάλει στα εδάφη της περσικής αυτοκρατορίας, τιμωρώντας έτσι τη χώρα για τις επιθέσεις του Κύρου του Μεγάλου και των διαδόχων του κατά των ελληνικών πόλεων έναν αιώνα πριν.

Καθώς ο νεαρός βασιλιάς της Μακεδονίας - μετά την ολοκληρωτική καταστροφή της Θήβας - έχει συγκεντρώσει τον στρατό του στη Σηστό, αποφασισμένος να κατακτήσει την Περσία, ο Δαρείος Γ' επιστρατεύει τους κατασκόπους του, Πέρσες και Ελληνες, για να πληροφορείται τα σχέδια του αντιπάλου του. Διαισθανόμενη τους κινδύνους που απειλούν τον γιο της, η μητέρα του Ολυμπιάδα, αδίστακτη και ραδιούργα - πάνω της πέφτουν οι υποψίες για τη δολοφονία του συζύγου της το 336 π.Χ. -, στέλνει τον γιατρό Τελαμώνα να ενταχθεί στα στρατεύματα του Αλέξανδρου, ώστε να τον προστατεύσει από εκείνους που βυσσοδομούν εναντίον του. Πράγματι, αυτός δέχεται το κάλεσμα (στην πραγματικότητα εκβιάζεται από την Ολυμπιάδα επειδή βαρύνεται με έναν φόνο) και ξεσκεπάζει τον ύπουλο εχθρό που έχει παρεισφρήσει στις γραμμές των Ελλήνων, προκαλώντας δολιοφθορές. Διαπιστώνει δε ότι οι μυστηριώδεις δολοφονίες αρκετών συνεργατών του Αλέξανδρου αποσκοπούν να ενσπείρουν τον πανικό στον αξιόμαχο στρατό που επιχειρεί να κατακτήσει την Περσία και που στη συνέχεια σκοπεύει να προελάσει ως τα βάθη της Ασίας.

Το βιβλίο του Ντόερτι παρουσιάζει τον Μέγα Αλέξανδρο ψυχρό, βίαιο και αιμοδιψή. Στην εικόνα, λεπτομέρεια από τη λεγόμενη σαρκοφάγο του Αλεξάνδρου που εμφανίζει τον μακεδόνα βασιλιά με λεοντοκεφαλή να καταβάλλει πεζό πέρση πολεμιστή.

Οι αλλεπάλληλες δολοφονίες, οι έρευνες που διεξάγει ο Τελαμώνας δίκην ιδιωτικού ντετέκτιβ, οι ύποπτοι και η τελική αποκάλυψη του ενόχου, εντάσσουν το Φόνοι στην αυλή του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην αστυνομική λογοτεχνία. Ωστόσο, τούτο το εξαιρετικού ενδιαφέροντος ανάγνωσμα, που βασίζεται σε γνωστές ιστορικές πηγές (τον Αρριανό, τον Διόδωρο τον Σικελιώτη, τον Πλούταρχο, τον Κουίντο Κούρτιο Ρούφο, τον Ιουστίνο), διεκδικεί και τον χαρακτηρισμό ιστορικού μυθιστορήματος. Γι' αυτό, προς αποφυγήν παρανοήσεων και παρεξηγήσεων, ο συγγραφέας σημειώνει στο τέλος του βιβλίου ότι τα γεγονότα που περιγράφει έγιναν ακριβώς έτσι. Επιπλέον, ο Ντόερτι δεν μένει απλώς στην παράθεση των μαχών και των συνεπειών τους, αλλά μελετώντας τις πηγές δίνει τη δική του ερμηνεία για συγκεκριμένα επεισόδια. Για παράδειγμα, σχετικά με τη μάχη του Γρανικού, η οποία συχνά υπήρξε αντικείμενο διαφωνίας μεταξύ των ιστορικών, υποστηρίζει ότι ο Αλέξανδρος έδρασε με ταχύτητα αλλά και αγριότητα, με αποτέλεσμα να σφαγιαστούν ανελέητα οι έλληνες μισθοφόροι που πολεμούσαν στο πλευρό των Περσών.

Ο συγγραφέας δεν φείδεται χαρακτηρισμών. Θεωρεί τον Αλέξανδρο άνθρωπο των έργων και της δράσης, πανούργο πολιτικό, αδίστακτο πολεμιστή και λαμπρό στρατηγό, γενναιόδωρο και επιεική, θαυμαστή της ποίησης του Ομήρου αλλά και σκληρό, απάνθρωπο, πανούργο (όπως ο Φίλιππος, γράφει), μοχθηρό (όπως η Ολυμπιάδα), αλκοολικό, επιρρεπή σε παροξυσμούς, με αυτοκτονικές τάσεις. Οι ήρωές του είναι πρόσωπα πραγματικά (π.χ., ο Αρίστανδρος, νεκρομάντης της Αυλής, σύμβουλος του Αλέξανδρου, ο Αρσίτης, σατράπης της Φρυγίας, αρχιστράτηγος στον Γρανικό, ο Μέμνων ο Ρόδιος, μισθοφόρος στην υπηρεσία των Περσών) και φανταστικά (ο Τελαμώνας, ο Ηρακλής, ο ηδονοβλεψίας νάνος, η Κασσάνδρα, η νεαρή θηβαία σκλάβα, η Αντιγόνη, η ιέρεια της Αθηνάς). Ειδικά ο έντιμος και γενναίος Τελαμώνας είναι βασισμένος σε ένα ιστορικό πρόσωπο, τον Φίλιππο τον γιατρό.

Αυτό που επιτυγχάνει ο Ντόερτι, μελετώντας τις κινήσεις του Αλέξανδρου στη Σηστό, στην Τροία και στον Γρανικό, είναι η αξιοθαύμαστη απόδοση του ζοφερού κλίματος καχυποψίας που επικρατεί στο στρατόπεδο των Ελλήνων, όπου μισθοφόροι, πλήθη που ακολουθούν τη στρατιά γοητευμένα από την προοπτική της λεηλασίας, μάντεις, προφήτες, αγύρτες, επαγγελματίες ζητιάνοι, απατεώνες και πόρνες συνωστίζονται διεκδικώντας το μερτικό τους από τη μελλοντική λεία.

Οπωσδήποτε το Φόνοι στην αυλή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, παρά τους ακραίους χαρακτηρισμούς («ο Αλέξανδρος είναι ένας ψυχρός δολοφόνος, ένας αιμοσταγής άνδρας»), οι οποίοι βεβαίως στηρίζονται σε ιστορικά ντοκουμέντα, πλουτίζει τις γνώσεις μας σχετικά με τον ευφυή εκείνον πολέμαρχο και κατακτητή, φωτίζει τη σκοτεινή προσωπικότητά του, ταυτόχρονα δε προσφέρει μιαν αναγνωστική απόλαυση με το συνεχές σασπένς που διατρέχει τις σελίδες του.



Φίλιππος Φιλίππου

ΤΟ ΒΗΜΑ , 13-01-2002