Ζητήματα κοινωνιολογίας της εκπαίδευσης

Η εκπαίδευση σήμερα αποτελεί σημαντικό κοινωνικό θεσμό που επιτελεί πλήθος λειτουργιών που εξυπηρετούν και στηρίζουν τη σύγχρονη κοινωνική οργάνωση. Κεντρικής σημασίας είναι ο ρόλος που παίζει η εκπαίδευση ως "μηχανισμός νομιμοποίησης της κοινωνικής ανισότητας". Αποτελεί ένα χρήσιμο φίλτρο μέσα από το οποίο μετατρέπονται οι κοινωνικές ανισότητες σε ατομικές διαφορές. Η εκπαίδευση εμφανιζόμενη ως ουδέτερος μηχανισμός που εξασφαλίζει ίσες ευκαιρίες για τα παιδιά όλου του κόσμου, "μετατρέπει" τα κοινωνικά προνόμια σε ατομικά χαρίσματα και την κοινωνική αδυναμία σε προσωπική μειονεξία, πείθοντας τους κοινωνούς για τη δίκαιη και αντικειμενική ταξινόμηση και διάκριση που κάνει στους μαθητές.
Στο πλαίσιο αυτό "η λειτουργία του σχολείου αποβλέπει" στη συγκέντρωση, φύλαξη και κοινωνικοποίηση των μαθητών και μαθητριών, καθώς και στη μετάδοση κάποιων βασικών γνώσεων και δεξιοτήτων. Αποβλέπει όμως ταυτόχρονα, και ιδιαίτερα σημαντικά, μέσω των διαδικασιών αξιολόγησης των επιδόσεών τους, στη διάκριση και την ταξινόμησή τους σε κατηγορίες ικανότητας, γεγονός που συμβάλλει αφενός στην κατανομή τους σε επαγγελματικές και κοινωνικές θέσεις αφετέρου στην απόσπαση συναίνεσης αναφορικά με την ανισότητα των προνομίων που αντιστοιχούν στις θέσεις αυτές, οι οποίες έτσι αποκτούν το χαρακτήρα της δίκαιης ανταμοιβής των ικανοτήτων, κόπων και προσπαθειών που οι μαθητές καταβάλλουν κατά τη σχολική τους διαδρομή. Με τον τρόπο αυτό το σχολείο καθίσταται βασικό στήριγμα και συμπλήρωμα της αξιοκρατικής ιδεολογίας.