Οι πρώιμες Κυκλάδες - Δεμένο

Τα οκτώ χρόνια που μεσολάβησαν από την πρώτη έκδοση αυτού του βιβλίου με τον τίτλο "An Island Archaeology of the Early Cyclades" αποτελούν ήδη μακρό διάστημα στην ιστορία της αιγαιακής αρχαιολογίας. Στόχος μου τότε ήταν η δημιουργία ενός πειστικού ερμηνευτικού πλαισίου για την κατανόηση τόσο των αρχαιολογικών ευρημάτων από τη Νεολιθική και την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού στις Κυκλάδες όσο και της κοινωνικής ζωής των ανθρώπων που βρίσκονταν πίσω από αυτά. Πρότεινα την αναζήτηση αυτού του πλαισίου στις ιδέες που συνδέονται με το πεδίο της νησιωτικής αρχαιολογίας, όπως αυτό ορίζεται παγκοσμίως, μιας νησιωτικής αρχαιολογίας, όμως, που θα ήταν βαθιά ριζωμένη στην εμπειρία από το Αιγαίο και την ευρύτερη Μεσόγειο, ώστε ο συνδυασμός αυτών των δύο να οδηγούσε ίσως και σε νέες προσεγγίσεις της νησιωτικής ζωής στο παρελθόν.

Στο μεταξύ, οι εξελίξεις τόσο στο πεδίο της κυκλαδικής όσο και της νησιωτικής αρχαιολογίας γενικότερα υπήρξαν θεαματικές. Ενώ γράφω αυτό το κείμενο, νέες έρευνες στο Δασκαλιό-Κάβο, στην Κέρο, υπόσχονται να διευρύνουν σημαντικά τη γνώση μας γι' αυτή την κεντρική θέση της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού. Στην Ίο, οι ανασκαφές στον Σκάρκο εξακολουθούν να αποκαλύπτουν εκπληκτικής διατήρησης τμήματα ενός ακόμη σημαντικού οικισμού. Νέες προοπτικές ανοίγονται με την ανακάλυψη των βραχογραφιών στον Στρόφιλα της Άνδρου για την έρευνα της Νεολιθικής και των απαρχών της νησιωτικής ιδεολογίας και του συμβολισμού, ενώ συνεχίζεται η αναζήτηση των πολυπόθητων ενδείξεων για θαλασσοπλόους ήδη από το τέλος της περιόδου των παγετώνων. Στο χώρο της νησιωτικής αρχαιολογίας, αν και ίσως όχι τόσο εμφανώς στην περίπτωση των Κυκλάδων, οι πρόσφατες εξελίξεις οδηγούν είτε στην ευρύτερη, σε σχέση με το παρόν βιβλίο, αποδοχή της άποψης που βλέπει τη νησιωτική ταυτότητα ως καθαρά πολιτισμικό κατασκεύασμα, είτε στο να τονιστούν οι πραγματικές προκλήσεις που παρουσιάζουν τα φυσικά στοιχεία της θάλασσας και της στεριάς και ο ουσιαστικός τους ρόλος στη διαμόρφωση των νησιωτικών κοινωνιών. Σε ποιο βαθμό οι ιδέες που περιέχονται σ' αυτό το βιβλίο έχουν αντέξει, ξεπεραστεί ή επιβεβαιωθεί ύστερα από όλες αυτές τις εξελίξεις, μόνον οι αναγνώστες μπορούν να το κρίνουν. Κατά τη γνώμη μου, η βασική ιδέα της κυκλαδικής αρχαιολογίας ως νησιωτικής αρχαιολογίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, παραμένει και σήμερα βάσιμη. Πάνω από όλα, το βιβλίο αυτό είχε στόχο να προωθήσει νέους τρόπους σκέψης στο πλαίσιο της αιγαιακής αρχαιολογίας αλλά και πέρα απ' αυτό, και θέλω να πιστεύω ότι το έχει επιτύχει, έστω και με την απώλεια μέρους των αρχικών θέσεών του. [...]