Για μια βιβλιογραφία του ρεμπέτικου 1873-2001

Το παρόν εγχείρημα επιχειρεί να καλύψει, στο μέτρο του εφικτού, ένα μεγάλο κενό που παρουσιάζει η έρευνα για το ρεμπέτικο τραγούδι, καθώς δεν υφίσταται ανάλογη -συστηματική, εκτεταμένου χρονικού εύρους και με αξιώσεις επάρκειας βιβλιογραφική εργασία.
Η μετά χείρας συγκομιδή -ελληνόγλωσσων, κυρίως, αλλά και ξενόγλωσσων- δημοσιευμάτων, άρθρων και βιβλίων εκκινεί από τη λεγόμενη «προϊστορία» του ρεμπέτικου, δηλ. την περίοδο των καφέ αμάν (1873), και καταλήγει στο τέλος του 2001. Για λόγους πρόσθετης πληροφόρησης η βιβλιογραφία είναι σε μεγάλο ποσοστό σχολιασμένη και στα οικεία λήμματα έχουν ενσωματωθεί αυτούσια αποσπάσματα δυσεύρετων ή σημαινόντων πρωτοτύπων κειμένων. [...]

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Υστερα από μια σειρά βιβλίων για το ρεμπέτικο τραγούδι, γραμμένων από έλληνες και ξένους μελετητές, αλλά και έναν ανεξακρίβωτο αριθμό άρθρων για το ίδιο θέμα, εκδόθηκε πρόσφατα μια σημαντική εργασία με τίτλο Για μια βιβλιογραφία του ρεμπέτικου (1873-2001). Στον κατατοπιστικό του πρόλογο ο συγγραφέας και ερευνητής Κώστας Βλησίδης εξομολογείται ότι η προσπάθειά του οφείλεται στο γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια αυξήθηκαν σημαντικά τα σχετικά δημοσιεύματα, χωρίς να υφίσταται μια αυτόνομη και κάποιας πληρότητας βιβλιογραφία. Η παλιά εργασία του Ντίνου Χριστιανόπουλου (1961), αν και πρωτοποριακή, δεν καλύπτει σήμερα τις ανάγκες των αναγνωστών και των μελετητών, με δεδομένη μάλιστα την απουσία βιβλιογραφικών παραπομπών στα βιβλία των ποικίλων ρεμπετολόγων. Αφού μνημονεύσει τη συμβολή στο θέμα του Ηλία Πετρόπουλου (στο επίμετρο των Ρεμπέτικων τραγουδιών του) και της Γκέιλ Χολστ (στο βιβλίο της Δρόμος για το ρεμπέτικο), ο βιβλιογράφος δηλώνει ότι η εργασία του δεν διεκδικεί δάφνες πληρότητας, κάτι αυταπόδεικτα ουτοπικό, τη στιγμή μάλιστα που η έρευνά του διεξήχθη με δυσκολίες (οι βιβλιοθήκες στην Ελλάδα - το γνωρίζουν καλά οι ερευνητές - δεν προσφέρονται για κάτι τέτοιο).

Οπωσδήποτε η παρούσα εργασία διεκδικεί έναν βαθμό επάρκειας καθώς συγκεντρώνει σε έναν ενιαίο τόμο τα διάσπαρτα βιβλία και δημοσιεύματα αλλά και μια πληθώρα αθησαύριστων κειμένων για το ρεμπέτικο και τις διάφορες εκφράσεις του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού. Σε αυτήν περιλαμβάνονται περίπου 2.400 λήμματα (άρθρα, ειδήσεις, κριτικές δίσκων, έρευνες, συνεντεύξεις, διαλέξεις, επιστολές, αναγγελίες θανάτων, χρονογραφήματα κτλ.), ελληνόγλωσσα και ξενόγλωσσα. Μερικά από τα άρθρα είναι γραμμένα από γνωστότατους ή διάσημους λογοτέχνες, καλλιτέχνες και μελετητές (Βάρναλης, Βασιλικός, Ταχτσής, Θεοδωράκης, Χατζιδάκις, Φαλτάιτς, Σπανούδη, Ψαθάς, Βεργόπουλος, Σχορέλης, Χατζηδουλής, Λεωτσάκος, Δαμιανάκος, Κοταρίδης, Κουνάδης, Λιάβας - υπάρχει και ένα του αστυνομικού συγγραφέα Γιάννη Μαρή). Πολλές πικρές σκέψεις ωστόσο προξενούν οι απόψεις ορισμένων διανοουμένων της Αριστεράς (Ξένος κ.ά.), οι οποίοι επιχειρούν να συκοφαντήσουν το ρεμπέτικο τραγούδι - είναι γνωστό ότι η επίσημη Αριστερά δεν είδε με καλό μάτι ούτε την τζαζ ή τη ροκ μουσική, που τις θεωρούσε ξενόφερτες. Γράφουν ότι το ρεμπέτικο έχει ατομικό και πεσιμιστικό χαρακτήρα, ότι στα ρεμπέτικα αρέσκονταν οι δοσίλογοι, οι μαυραγορίτες και οι χαφιέδες των Γερμανών.



Φ. ΦΙΛΙΠΠΟΥ

ΤΟ ΒΗΜΑ , 02-02-2003