Η καταστροφή του Δράμαλη

Ο Δημήτριος Κ. Βαρδουνιώτης (Άργος, 1847-1924) σπούδασε νομικά στο Εθνικό Πα-
νεπιστήμιο και εργάσθηκε ως δικηγόρος. Αναμείχθηκε στην πολιτική κατά την περίο-
δο του εθνικού διχασμού, με αποτέλεσμα να εξοριστεί στη Μυτιλήνη (το 1919) για
τις αντιβενιζελικές θέσεις του. Επιδόθηκε με επιτυχία στη λογοτεχνική δημιουργία,
αλλά ο τομέας στον οποίο κατεξοχήν διακρίθηκε ήταν η ιστοριογραφία. Υπήρξε ακαταπόνητος ιστοριοδίφης και δεινός ρήτορας.
Δημοσίευσε αξιόλογα ιστορικά άρθρα σε περιοδικά της πρωτεύουσας και εξέδωσε σημαντικές μονογραφίες. Μνημειώδης είναι η ιστορική μονογραφία του "Η καταστροφή του Δράμαλη" (Τρίπολη, 1913), περιλαμβανόμενη σε όλες τις έγκυρες
βιβλιογραφίες για την περίοδο της ελληνικής επανάστασης.
Σε αυτό το έργο του, ο Δημήτριος Κ. Βαρδουνιώτης εξιστόρησε με αριστοτεχνικό τρόπο τη μεγαλύτερη εκστρατεία του οθωμανικού κράτους κατά των επαναστατημένων Ελλήνων (1822), υπό την ηγεσία του Μαχμούτ πασά Δράμαλη.
Πρόκειται για αξιόπιστη ιστορική εργασία, προϊόν προσωπικού ερευνητικού μόχθου κατά το μεγαλύτερο μέρος της.
Η επιστημονική βαρύτητα της ιστορικής μελέτης του — όπως ο ίδιος ο συγγραφέας
τη χαρακτηρίζει — συνάγεται από την ευρηματική σύνθεση του ιστορικού λόγου, την
πρωτοτυπία των προσεγγίσεων και τη χρησιμοποίηση ανέκδοτων αρχειακών πηγών.
Κυρίως όμως η οικτρή έκβαση της εκστρατείας του Μαχμούτ πασά Δράμαλη, όπως
την περιέγραψε ο Δημήτριος Κ. Βαρδουνιώτης, αποδεικνύει πώς μια ηγετική προσω-
πικότητα, όπως ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, μπορεί να μεταστρέψει τον ρου της ιστο-
ρίας. Η Καταστροφή του Δράμαλη είναι ό,τι το εγκυρότερο και τελειότερο έχει γρα-
φεί για το δεύτερο έτος της επανάστασης. Αποτελεί αναμφίβολα μνημείο της πρώιμης
ιστορικής σκέψης στη νεότερη Ελλάδα που μόνο αρετές έχει να επιδείξει.