Το αρχαίο εβραϊκό πνεύμα απέναντι στον αρχαίο ελληνικό λόγο

"Εβραϊσμός και Ελληνισμός - μεταξύ αυτών των δύο πόλων επιρροής κινείται ο κόσμος", σημειώνει ο φιλόσοφος William Barrett στο βιβλίο του "Irrational Man". Αν υπήρξαν δυο λαοί, οι οποίοι έπαιξαν τον καθοριστικότερο ρόλο στη διαμόρφωση και ιστορική ανέλιξη του Δυτικού πολιτισμού, αυτοί ήταν ο αρχαίος Ελληνικός και ο αρχαίος Εβραϊκός. Ένας από τους γνωστότερους υπαρξιστές φιλοσόφους του 20ού αι., ο Karl Jaspers, ο οποίος έχει εντρυφήσει στην αρχαία Ελληνική φιλοσοφία και τρέφει συγχρόνως απεριόριστη συμπάθεια προς την Αγία Γραφή, θεωρεί την τελευταία ως μία από τις βάσεις του Δυτικού πολιτισμού, χωρίς την οποία δεν νοείται καμία πρόοδος στη νεότερη φιλοσοφία. Θα είναι ο ίδιος ο οποίος θα ονομάσει τον Σωκράτη και τον Ιησού ως τους δυο με την καθοριστικότερη επιρροή στον Δυτικό κόσμο.

Αυτονόητη είναι, επομένως, η απορία που εγείρεται: ποιοι ακριβώς ήταν αυτοί οι δύο λαοί; πώς σκέπτονταν; τι πίστευαν; πώς ενεργούσαν; πού συνέκλιναν και πού απέκλιναν; Αμφότεροι έζησαν στον ίδιο γεωγραφικό χώρο και, όπως εύστοχα παρατηρεί ο Χρήστος Μαλεβίτσης, "αν κάνομε μια εκτεταμένη έρευνα στη γραμματεία των λαών της ανατολικής Μεσογείου με σκοπό την καταγραφή των τύπων των μοτίβων που είναι κοινοί σε κείμενα τόσο διάφορα, όπως το Έπος του Γιλγαμές, τα κείμενα της Ουγκαρίτ, η Παλαιά και η Καινή Διαθήκη, τα Ομηρικά Έπη, τα κείμενα των Προσωκρατικών, οι Τραγωδίες κλπ., θα εκπλαγούμε με τη χρυσή κλωστή που θα δούμε να περνάει από το ένα κείμενο στο άλλο, δια μέσου των κοινών μοτίβων. Πρέπει να αποκτήσομε συνείδηση του κοινού Μεσογειακού Μύθου για να κατανοήσομε καλύτερα τις πηγές του πολιτισμού μας και της πνευματικότητάς μας".

Πράγματι, και οι δύο λαοί παρουσιάζουν εκπληκτικές ομοιότητες, όμως υπάρχει και μια σειρά καίριων διαφορών στις ιδιοσυγκρασίες τους. Το παρόν πόνημα επιχειρεί ακριβώς να φωτίσει και να καταγράψει τις συγκλίσεις και αποκλίσεις μεταξύ των δύο αυτών μεγάλων πολιτισμών, του αρχαίου Εβραϊκού και του αρχαίου Ελληνικού, που χάραξαν ανεξίτηλα την ιστορία του Δυτικού πολιτισμού.