Η φιλοσοφία του χορού

Ο Πωλ Βαλερύ έχει γράψει σημαντικά κείμενα πάνω στο χορό. Κυρίως, γνωρίζουμε την "Ψυχή και ο χορός" (1921) και τη "Φιλοσοφία του χορού" (1936). Το πρώτο αποτελεί, παίρνοντας αφορμή το χορό, ένα διαρκή διάλογο με τη φιλοσοφία και ιδιαίτερα τον Πλάτωνα. Το δεύτερο, έχοντας πάλι ως θέμα αποκλειστικά το χορό, συνοψίζει ολόκληρη τη φιλοσοφία του Βαλερύ. Εξού και η μεγάλη σπουδαιότητά του. Ο συγγραφέας δείχνει μια ιδιαίτερη ευαισθησία απέναντι στην τέχνη του χορού· αλλά γιατί συμβαίνει κάτι τέτοιο;
Το ενδιαφέρον του για το χορό απορρέει από την ιδιαίτερη αντίληψη για την ίδια την κουλτούρα και τον πολιτισμό που προβάλλεται σ' αυτήν την τέχνη. Μέσα από το χορό εκφράζεται ταυτόχρονα η σωματική διάσταση, η απτότητα και η υλικότητα συνοδευμένη από μια διανοητική παραγωγή. Ένας συνδυασμός που δεν έχει προηγούμενο εάν συγκριθεί με τις άλλες τέχνες. Στο κείμενό μας σημειώνει εξαρχής, ως ένα είδος ορισμού του χορού: «η δημιουργία ευαισθησίας όταν η νόηση την κυριεύει». Ακόμα περισσότερο, φαίνεται να πιστεύει ότι το έργο τέχνης δεν είναι τόσο ένα πνευματικό δημιούργημα, μια ιδέα ή μια έννοια, αν και αυτές θα έλθουν στη συνέχεια· είναι κυρίως έκφραση, ενέργημα, δηλαδή αισθητικότητα. Το ποίημα υπάρχει όταν απαγγέλλεται· το μουσικό κομμάτι όταν εκτελείται· αντίστοιχα συμβαίνει με τη ζωγραφική ή τη γλυπτική· κυρίως όμως, πραγματοποιείται στην περίπτωση του χορού. Γιατί ο χορός είναι μόνο έκφραση και αν του αφαιρέσουμε αυτό το στοιχείο δεν μένει τίποτα. Η τέχνη, λοιπόν, ως ενέργημα είναι μια θέση που προβάλλεται έντονα στο κείμενο. Ο Βαλερύ, εξελίσσει την ιδέα μιας νόησης που κατοικεί στην αισθητικότητα, μια ιδέα που συναντάται συχνά μέσα στο έργο του.