Ρουμπίνι στον αφαλό

Τοποθετημένο στον μεσαίωνα κατά τη διάρκεια της σύντομης αλλά λαμπερής ηγεμονίας των Νορμανδών βασιλιάδων στη Σικελία, το "Ρουμπίνι στον αφαλό" είναι μια ιστορία στην οποία οι συγκρούσεις του παρελθόντος προοιωνίζονται το παρόν. Το μυθιστόρημα ξεκινά στο Παλέρμο, στο οποίο Λατίνοι και Έλληνες, Άραβες και Εβραίοι ζουν μαζί σε ασταθή αρμονία. Ο Θέρσταν Μπωσάν, χριστιανός γιος ενός Νορμανδού ιππότη, εργάζεται για τον Γουσούφ, έναν Άραβα μουσουλμάνο, στην κεντρική οικονομική υπηρεσία του παλατιού, μια δουλειά που περιλαμβάνει τη διαχείριση εκβιασμών και δωροδοκιών, και τη συλλογή μυστικών πληροφοριών για τον βασιλιά.

Όμως η ειρήνη και η ευημερία του βασιλείου απειλούνται, και από εσωτερικούς και από εξωτερικούς παράγοντες. Φημισμένος για την αφοσίωσή του αλλά και διχασμένος ανάμεσα στα ιδανικά της ιπποσύνης και στη σκληρή πολιτική πραγματικότητα της πολυτάραχης εποχής του, ο Θέρσταν πρόκειται να ξεσκεπάσει τις συνωμοσίες που εξυφαίνονται με στόχο τον βασιλιά του. Η συνάντησή του με δύο γυναίκες, την αγάπη των εφηβικών του χρόνων απ' τη μια και μια πλανόδια χορεύτρια απ' την άλλη, θα τον βοηθήσει να επαναπροσδιορίσει τη σχέση του με το παρελθόν του, την παιδεία του αλλά και με τον κόσμο που τον περιβάλλει.

Με την εξαιρετική του πρόζα και τη χειμαρρώδη αφηγηματική ορμή που του έχουν χαρίσει την καθολική αναγνώριση, ο Μπάρυ Άνσγουωρθ μεταφέρει τον αναγνώστη σε ένα μακρινό παρελθόν γεμάτο πλάνες και μυστήριο, του οποίου οι φυλετικές και θρησκευτικές εντάσεις μας ακολουθούν ως σήμερα.

Κριτική:

Ο Μπάρι Άνσγουορθ βουτάει στην Ιστορία για να κατανοήσει το παρόν

Φορούν τη μάσκα της ηθικής

>
«Η σταυροφορία του 1147, περίπου χίλια χρόνια πριν, σφραγίστηκε από την ίδια αλαζονεία και αδηφαγία, που βλέπουμε σήμερα, μασκαρεμένες σε ηθική. Το ισχυρό κίνητρό μου για να γράψω το βιβλίο ήταν η αγγλοαμερικανική εισβολή στο Ιράκ». Ο Μπάρι Άνσγουορθ δεν γράφει για το παρελθόν με το ρομαντικό βλέμμα του νοσταλγού. Βουτάει στην Ιστορία, για να κατανοήσει το παρόν. Τα περιστατικά αλλάζουν, η ανθρώπινη συμπεριφορά όμως παραμένει, σε ανησυχητικό βαθμό, η ίδια.

Ο Μπάρι Άνσγουορθ (1930) είναι Βρετανός μυθιστοριογράφος. Συγγραφικό του καύσιμο η Ιστορία. Υπήρξε υποψήφιος τρεις φορές για το βραβείο Μπούκερ, το οποίο έλαβε το 1992. Το «Ρουμπίνι στον αφαλό» είναι το δέκατο πέμπτο μυθιστόρημά του.

Το 1149 η Σικελία ήταν ένα πολυφυλετικό καζάνι. Σαρακηνοί, Έλληνες, Νορμανδοί μιλούσαν γαλλικά, ελληνικά, αραβικά, λατινικά. Χριστιανοί και μουσουλμάνοι υπονόμευαν ο ένας τον άλλον και επιζητούσαν την εξουσία και την εύνοια του βασιλιά. Η συνωμοσία ήταν καθημερινή πρακτική και η καχυποψία τρόπος επιβίωσης. Η επισφαλής ισορροπία των επιμέρους δυνάμεων ανατρεπόταν διαρκώς. Η φυλετική και θρησκευτική ανοχή ήταν η βιτρίνα. Πίσω από την πολιτισμένη συνύπαρξη, οι αντίπαλοι συνωμοτούσαν κρυφά για την τελική επικράτηση, με κάθε κόστος.

Ο πρωτοπρόσωπος αφηγητής της ιστορίας ονομάζεται Θερστάν Μποσάν. Είναι «προμηθευτής απολαύσεων και θεαμάτων» στο παλάτι, τίτλος ηχηρός, ο οποίος δεν ανταποκρίνεται στη σκληρή πραγματικότητα. Ο Θερστάν προκαλεί δυσπιστία, γιατί δεν ανήκει πουθενά. Δεν είναι Νορμανδός της Γαλλίας: γεννήθηκε στη Βόρεια Αγγλία από μάνα σαξονικής καταγωγής και πατέρα ακτήμονα Νορμανδό ιππότη.

Ο Θερστάν έμεινε απροστάτευτος και φτωχός από τη στιγμή που ο πατέρας του αποφάσισε να εγκαταλείψει τα εγκόσμια και να μονάσει, χα ρίζοντας στο μοναστήρι όλα του τα υπάρχοντα. Η μητέρα του Θερστάν πέθανε στη γέννα του αδελφού του, μαζί με το νεογέννητο. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, ο Θερστάν εγκατέλειψε τα σχέδια να γίνει ιππότης και την ειδική εκπαίδευση, σπούδασε Νομικά και μπήκε στην υπηρεσία του Γιουσούφ στο παλάτι.
Εκεί ανέλαβε διάφορες μυστικές αποστολές. Γνωρίστηκε με ρέμπελους και πλανόδιους χορευτές, ιδιαίτερα με την ατίθαση Νεζρίν, που χόρευε έναν ιδιότυπο και άκρως αισθησιακό χορό της κοιλιάς. Εύπιστος καθώς ήταν, έπεσε στην ερωτική παγίδα της Αλίσια, μιας παιδικής του αγάπης που τροφοδότησε τις ελπίδες του Θερστάν για κοινή και άνετη ζωή.

Τα πράγματα όμως δεν είναι ποτέ αυτά που φαίνονται. Μέσα σε ένα στρόβιλο πολλαπλών συνωμοσιών, μυστικών πράξεων, πολιτικών φιλοδοξιών και θρησκευτικού αναβρασμού, ο Θερστάν μετατρέπεται σε πιόνι. Κατανοεί τις πράξεις του, τα ψέματα και τη δολιότητα των ανθρώπων που εμπιστεύτηκε, όταν είναι πλέον αργά. Φέρει επάνω του το στίγμα της προδοσίας. Το ήθος και η ψυχολογία του αφηγητή διαμορφώνονται σιγά σιγά, μέσα από τα γεγονότα που τον δοκιμάζουν. Η αφήγηση εξελίσσεται γραμμικά, με προοικονομίες που εμβολίζουν την πλοκή και σχολιάζουν όσα θα ακολουθήσουν. Ο αφηγητής μιλά με το ψύχραιμο μάτι και τα καταλαγιασμένα αισθήματα του ανθρώπου, που πέρασε μέσα από τη φωτιά, αλλά γλίτωσε και έχει την πολυτέλεια να επεξεργάζεται και να κατανοεί τα γεγονότα μέσα από τη διήγησή τους.

Ο Άνσγουορθ τοποθετεί την ιστορία του σε μια κρίσιμη ιστορική στιγμή ιδεολογικής, φυλετικής, πολιτικής και θρησκευτικής σύγκρουσης στο βασίλειο της Σικελίας. Εντάσσει τα συμβάντα στο ιστορικοκοινωνικό πλαίσιο που τα γέννησε: τη σταυροφορία που προηγήθηκε. Γράφει ένα ρομάντζο εποχής, ένα ιστορικό θρίλερ, ένα μυθιστόρημα συνωμοσίας.

Ο τόπος και η εποχή αποτυπώνονται με το χειρουργικό μάτι του πεζογράφου: ρούχα αξιωματούχων και τραγούδια τροβαδούρων, έπιπλα και συνήθειες, χοροί και βαρκάδες, ρητορικές αντιπαραθέσεις ηρώων. Ο Άνσγουορθ επιχειρεί να αναπαραστήσει μια μακρινή εποχή, καταδεικνύοντας ότι ο άνθρωπος εξακολουθεί να λειτουργεί με τον ίδιο- συχνά τρομακτικό και σαρκοβόρο- τρόπο. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, η ιστορία δεν αναπτύσσεται ευθύγραμμα. Μοιάζει περισσότερο με σπείρα: παρόμοιες συνθήκες πυροδοτούν παρόμοιες συμπεριφορές, όσοι αιώνες και να περάσουν.

Σοφία Νικολαΐδου, Τα Νέα, 4/8/2007